อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๒)
หน้าที่ ๓๙๕-๓๙๖.

หน้าที่ ๓๙๕.
ปาเทหิปิ ๑- ปหรนฺติ, รชฺชุพนฺธนาทีหิปิ พนฺธนฺติ, อสินาปิ สีสํ ฉินฺทนฺติ,
วิสํปิ ขาทนฺติ, ปปาเตปิ ปตนฺติ, อุทกํปิ ปวิสนฺติ, อคฺคึ ปวิสนฺติ, ปเรปิ ทณฺเฑน
วา สตฺเถน วา ปหริตฺวา มาเรนฺติ. เอวํ เตสุ อตฺตสญฺเจตนาปิ ปรสญฺเจตนาปิ
กมติ.
     กตเม เตน เทวา ทฏฺฐพฺพาติ กตเม นาม เต เทวา ทฏฺฐพฺพาติ อตฺโถ.
เตน วา อตฺตภาเวน กตเม เทวา ทฏฺฐพฺพาติปิ อตฺโถ. กสฺมา ปน เถโร
อิมํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, กึ อตฺตนา กเถตุํ นปฺปโหตีติ? ปโหติ, อิธ ๒- ปน อตฺตโน
สภาเวน พุทฺธวิสยํ ปญฺหนฺติ เถโร น กเถสิ. ๓- เตน ทฏฺฐพฺพาติ เตน อตฺตภาเวน
ทฏฺฐพฺพา. อยํ ปน ปโญฺห เหฏฺฐา กามาวจเรปิ รูปาวจเรปิ ลพฺภติ, ภวคฺเคน ปน
ปริจฺฉินฺทิตฺวา กถิโต นิปฺปเทเสน กถิโต โหตีติ ภควตา เอวํ กถิโต.
     อาคนฺตาโร อิตฺถตฺตนฺติ อิตฺถภาวํ กามาวจรปญฺจกฺขนฺธภาวเมว อาคนฺตาโร, เนว
ตตฺรูปปตฺติกา น อุปรูปปตฺติกา โหนฺติ. อนาคนฺตาโร อิตฺถตฺตนฺติ อิมํ ขนฺธปญฺจกํ
อนาคนฺตาโร, เหฏฺฐูปปตฺติกา น โหนฺติ, ตตฺรูปปตฺติกา วา อุปรูปปตฺติกา
วา ตตฺเถว วา ปรินิพฺพายิโน โหนฺตีติ อตฺโถ. เอตฺถ จ เหฏฺฐิมภเว
นิพฺพตฺตานํ วเสนปิ อุปรูปปตฺติกา เวทิตพฺพา. ภวคฺเค ปเนตํ นตฺถิ. เสสํ สพฺพตฺถ
อุตฺตานเมวาติ.
                         ๒. วิภตฺติสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๒] ทุติเย อตฺถปฏิสมฺภิทาติ ปญฺจสุ อตฺเถสุ ปเภทคตญาณํ. โอธิโสติ
การณโส. พฺยญฺชนโสติ อกฺขรโส. อเนกปริยาเยนาติ อเนเกหิ  การเณหิ.
อาจิกฺขามีติ กเถมิ. เทเสมีติ ปากฏํ กตฺวา กเถมิ. ปญฺญาเปมีติ ชานาเปมิ.
ปฏฺฐเปมีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ทณฺเฑหิปิ         ๒ ฉ.ม. อิทํ        ๓ ม. ปญฺหํ กเถสิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๙๖.
ปฏฺฐเปตฺวา ปวตฺเตตฺวา กเถมิ. วิวรามีติ วิวฏํ กตฺวา กเถมิ. วิภชามีติ วิภชิตฺวา
กเถมิ. อุตฺตานีกโรมีติ คมฺภีรํ ๑- อุตฺตานํ กตฺวา กเถมิ. โส มํ ปเญฺหนาติ โส
มํ ปเญฺหน อุปคจฺฉตุ. อหํ เวยฺยากรเณนาติ อหมสฺส ปญฺหากถเนน จิตฺตํ
อาราเธสฺสามิ. โย โน ธมฺมานํ สุกุสโลติ โย อมฺหากํ อธิคตธมฺมานํ สุกุสโล
สตฺถา, โส เอส สมฺมุขีภูโต. ยทิ มยา อตฺถปฏิสมฺภิทา น สจฺฉิกตา, "สจฺฉิกโรหิ
ตาว สาริปุตฺตา"ติ วตฺวา มํ ปฏิพาหิสฺสตีติ สตฺถุ ปุรโต นิสินฺนโกว สีหนาทํ
นทติ. อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิมาสุ จ ปน ปฏิสมฺภิทาสุ
ติสฺโส ปฏิสมฺภิทา โลกิยา, อตฺถปฏิสมฺภิทา โลกิยโลกุตฺตราติ.
                       ๓. มหาโกฏฺฐิตสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๓] ตติเย ผสฺสายตนานนฺติ ผสฺสากรานํ, ผสฺสสฺส อุปฺปตฺติฏฺฐานานนฺติ
อตฺโถ. อตฺถญฺญํ กิญฺจีติ เอเตสุ อเสสโต นิรุทฺเธสุ ตโต ปรํ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิ
กิเลโส อตฺถีติ ปุจฺฉติ. นตฺถญฺญํ กิญฺจีติ อิธาปิ ๒- "อปฺปมตฺตโกปิ กิเลโส
นตฺถี"ติ ปุจฺฉติ. เสสทฺวเยปิ เอเสว นโย. อิเม ปน จตฺตาโรปิ ปเญฺห สสฺสตุจฺเฉท-
เอกจฺจสสฺสตอมราวิกฺเขปวเสน ปุจฺฉติ. เตนสฺส เถโร ปุจฺฉิตปุจฺฉิตํ ปฏิพาหนฺโต มา
เหวนฺติ อาห. เอตฺถ หิ อิติ นิปาตมตฺตํ, เอวํ มา ภณีติ อตฺโถ. อตฺตูปลทฺธิวเสเนว
๓- "อตฺถญฺญํ กิญฺจิ อญฺโญ โกจิ อตฺตา นาม อตฺถี"ติ สสฺสตาทิอากาเรน
ปุจฺฉติ. กึ ปเนส อตฺตูปลทฺธิโกติ? น อตฺตูปลทฺธิโก. เอวํลทฺธิโก ปน ตตฺเถโก
ภิกฺขุ นิสินฺโน, โส ปุจฺฉิตุํ น สกฺโกติ. ตสฺส ลทฺธึ วิสฺสชฺชาปนตฺถํ เอวํ
ปุจฺฉติ. เยปิ จ อนาคเต เอวํลทฺธิกา ภวิสฺสนฺติ, "เตสํ พุทฺธกาเลเปโส ปโญฺห
มหาสาวเกหิ วิสฺสชฺชิโต"ติ วจโนกาสุปจฺเฉทนตฺถํ ปุจฺฉติเยว.
     อปฺปปญฺจํ ปปญฺเจตีติ น ปปญฺเจตพฺพฏฺฐาเน ปปญฺจํ กโรติ, อนาจริตพฺพํ
มคฺคํ จรติ. ตาวตา ปปญฺจสฺส คตีติ ยตฺตกา ฉนฺนํ  ผสฺสายตนานํ คติ, ตตฺตกา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อคมฺภีรํ      ๒ ม. อิทานิ       ๓ สี. อตฺตูปลทฺธิวเสน วา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๓๙๕-๓๙๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=395&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=9069&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=9069&modeTY=2&pagebreak=1#p395