อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๓)
หน้าที่ ๑๐๖-๑๐๗.

หน้าที่ ๑๐๖.
                        ๖. นกุลปิตุสุตฺตวณฺณนา
     [๑๖] ฉฏฺเฐ พาฬฺหคิลาโนติ อธิมตฺตคิลาโน. เอตทโวจาติ สามิกสฺส
เภสชฺชํ กตฺวา พฺยาธึ วูปสเมตุํ อสกฺโกนฺตี อิทานิ สีหนาทํ นทิตฺวา ๑-
สจฺจกิริยาย พฺยาธึ วูปสเมตุํ สนฺติเก นิสีทิตฺวา เอตํ "มา โข ตฺวนฺ"ติอาทิวจนํ
อโวจ. สาเปกฺโขติ สตโณฺห. น นกุลมาตาติ เอตฺถ นกาโร น เปกฺขตีติ ๒-
เอวํ ปรปเทน โยเชตพฺโพ. สนฺถริตุนฺติ ๓- นิจฺฉิทฺทํ กาตุํ, สณฺฐเปตุนฺติ อตฺโถ.
เวณึ โอลิขิตุนฺติ เอฬกโลมานิ กปฺเปตฺวา วิชเฏตฺวา เวณึ กาตุํ.
     อญฺญํ ภตฺตารํ ๔- คมิสฺสตีติ อญฺญํ สามิกํ คณฺหิสฺสติ. โสฬส วสฺสานิ
คหฏฺฐพฺรหฺมจริยํ ๕- สมาจิณฺณนฺติ อิโต โสฬสวสฺสมตฺถเก คหฏฺฐพฺรหฺมจริยวาโส
สมาจิณฺโณ. ทสฺสนกามตราติ อติเรเกน ทสฺสนกามา. อิเมหิ ตีหิ องฺเคหิ สีหนาทํ
นทิตฺวา "อิมินา สจฺเจน ตว สรีเร พฺยาธิ ผาสุ โหตู"ติ สจฺจกิริยํ อกาสิ.
     อิทานิ ภควนฺตํ สกฺขึ กตฺวา อตฺตโน สีลาทิคุเณหิปิ สจฺจกิริยํ กาตุํ
สิยา โข ปน เตติอาทิมาห. ตตฺถ ปริปูรการินีติ สมตฺตการินี. เจโตสมถสฺสาติ
สมาธิกมฺมฏฺฐานสฺส. โอคาธปฺปตฺตาติ โอคาธํ อนุปเวสํ ปตฺตา. ปติคาธปฺปตฺตาติ
ปฏิคาธํ ปติฏฺฐํ ปตฺตา. อสฺสาสปฺปตฺตาติ อสฺสาสํ อวสฺสยํ ปตฺตา. เวสารชฺชปฺ-
ปตฺตาติ โสมนสฺสญาณํ ปตฺตา. อปรปฺปจฺจยาติ ปรปจฺจโย วุจฺจติ ปรสทฺธา
ปรปตฺติยายนา, ตาย วิรหิตาติ อตฺโถ. อิเมหิ ตีหงฺเคหิ อตฺตโน คุเณ อารพฺภ
สจฺจกิริยํ อกาสิ. คิลานา วุฏฺฐิโตติ คิลาโน หุตฺวา วุฏฺฐิโต. ยาวตาติ ยตฺติกาโย.
ตาสํ อญฺญตราติ ตาสํ อนฺตเร เอกา. อนุกมฺปิกาติ หิตานุกมฺปิกา. โอวาทิกาติ
โอวาททายิกา. อนุสาสิกาติ อนุสิฏฺฐิทายิกา.
                         ๗. โสปฺปสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗] สตฺตเม ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโตติ เอกีภาวาย ธมฺมนิชฺฌานกฺขนฺติโต
@เชิงอรรถ: ๑ สี. นทนฺติ  ๒ ม. สกฺขีติ, ฉ. สกฺขตีติ, ปาลิ. สกฺขิสฺสตีติ
@๓ ม. สนฺธริตุนฺติ  ๔ สี. วีรํ, ฉ.ม. ฆรํ  ๕ ฉ.ม. คหฏฺฐกํ พฺรหฺมจริยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๐๗.
ผลสมาปตฺติวิหารโต วุฏฺฐิโต. ยถาวิหารนฺติ อตฺตโน อตฺตโน วสนวิหารํ. นวาติ
ปพฺพชฺชาย นวกา. เต ปญฺจสตมตฺตา อเหสุํ. กากจฺฉมานาติ กากสทฺทํ
กโรนฺตา ทนฺเต ขาทนฺตา. เถราติ ถิรภาวํ ปตฺตา. เตน โนติ เตน นุ.
เสยฺยสุขาทีนิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถาเนว. รฏฺฐิโกติ โย รฏฺฐํ ภุญฺชติ. เปตฺตนิโกติ
โย ปิตรา ภุตฺตานุภุตฺตํ ภุญฺชติ. เสนาปติโกติ เสนาย เชฏฺฐโก. คามคามณิโกติ
คามโภชโก. ปูคคามณิโกติ คณเชฏฺฐโก. อวิปสฺสโก กุสลานํ ธมฺมานนฺติ กุสลานํ ธมฺมานํ
อเนสโก อคเวสโก หุตฺวา. โพธิปกฺขิยานํ ธมฺมานนฺติ สตฺตตึสาย โพธิปกฺขิยธมฺมานํ.
                        ๘. มจฺฉพนฺธสุตฺตวณฺณนา
     [๑๘] อฏฺฐเม มจฺฉิกนฺติ มจฺฉฆาตกํ. หตฺถินา ยาตีติ หตฺถิยายี. ปรโตปิ
เอเสว นโย. วชฺเฌติ วธิตพฺเพ. วธายานีเตติ ๑- วธาย อุปนีเต.  ปาปเกน
มนสาติ ลามเกน วธกจิตฺเตน. ปาลิยํ ปน วธายุปนีเตติ ๒- ลิขนฺติ. มาควิโกติ
มิคฆาตโก. โก ปน วาโท มนุสฺสภูตนฺติ โย มนุสฺสภูตํ ปาปเกน มนสา
อเปกฺขติ, ๓- ตสฺส สมฺปตฺติยา อภาเวน ๔- กิเมว วตฺตพฺพํ. อิทํ ปาปกสฺส กมฺมุโน
อนิฏฺฐผลภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ. เยสํ ปน ตาทิสํ กมฺมํ กโรนฺตานํปิ ยสปฏิลาโภ
โหติ, เตสํ ตํ อกุสลํ นิสฺสาย กุสลํ วิปจฺจตีติ เวทิตพฺพํ. เตน ปนสฺส
อกุสลกมฺเมน อุปหตตฺตา วิปาโก น จิรฏฺฐิติโก โหตีติ. ๕- อิมสฺมึ สุตฺเต
อกุสลปกฺโขว กถิโต.
                      ๙. ปฐมมรณสฺสติสุตฺตวณฺณนา
     [๑๙] นวเม นาทิเกติ ๖- เอวํนามเก คาเม. คิญฺชกาวสเถติ อิฏฺฐกามเย
ปาสาเท. อมโตคธาติ นิพฺพาโนคธา, นิพฺพานปติฏฺฐาติ ๗- อตฺโถ. ภาเวถ โนติ
ภาเวถ นุ. มรณสฺสตินฺติ มรณสฺสติกมฺมฏฺฐานํ. อโห วตาติ ปฏฺฐนตฺเถ นิปาโต.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วธาโยปนีเตติ, ฉ.ม. วธายนีเตติ  ๒ สี. วธายุนฺนีเตติ  ๓ ฉ.ม. อนุเปกฺขติ
@ ๔ ฉ. อภาเว  ๕ ฉ.ม. โหติ  ๖ ฉ.ม. นาติเกติ  ๗ ก. นิพฺพานํ ปวิฏฺฐาติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๐๖-๑๐๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=106&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=2367&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=2367&modeTY=2&pagebreak=1#p106