อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๓)
หน้าที่ ๑๑๓.

นีลวณฺณสฺส นีลฏฺฐาเน นีลสาฏกปารุตสฺเสว ฉวสรีรสฺเสตํ อธิวจนํ. ปริภินฺนฏฺฐาเนหิ
นวหิ วา วณมุเขหิ วิสฺสนฺทมานปุพฺพํ วิปุพฺพํ, วิปุพฺพเมว วิปุพฺพกํ.
ปฏิกูลตฺตา วา กุจฺฉิตํ วิปุพฺพนฺติ วิปุพฺพกํ. วิปุพฺพกํ ชาตํ ตถาภาวํ คตนฺติ
วิปุพฺพกชาตํ.
     โส อิมเมว กายนฺติ โส ภิกฺขุ อิมํ อตฺตโน กายํ เตน กาเยน สทฺธึ
ญาเณน อุปสํหรติ อุปเนติ. กถํ? อยมฺปิ โข กาโย เอวํธมฺโม เอวํภาวี
เอวํอนตีโตติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- อายุ อุสฺมา วิญฺญาณนฺติ อิเมสํ ติณฺณํ
ธมฺมานํ อตฺถิตาย อยํ กาโย ฐานคมนาทิกฺขโม โหติ, อิเมสํ ปน วิคมา อยมฺปิ
เอวํธมฺโม เอวํปูติกสภาโวเยวาติ. เอวํภาวีติ เอวเมว อุทฺธุมาตาทิเภโท ภวิสฺสติ.
เอวํอนตีโตติ เอวํ ๑- อุทฺธุมาตาทิภาวํ อนติกฺกนฺโต.
     ขชฺชมานนฺติ อุทราทีสุ นิสีทิตฺวา อุทรมํสโอฏฺฐมํสอกฺขิกมํสาทีนิ ลุญฺจิตฺวา
ลุญฺจิตฺวา ขาทิยมานํ. สมํสโลหิตนฺติ เสสาวเสสมํสโลหิตยุตฺตํ. นิมฺมํสโลหิต-
มกฺขิตนฺติ มํเส ขีเณปิ โลหิตํ น สุสฺสติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "นิมฺมํสโลหิต-
มกฺขิตนฺติ อญฺเญนาติ อญฺเญน ทิสาภาเคน. หตฺถฏฺฐิกนฺติ จตุสฏฺฐิเภทมฺปิ
หตฺถฏฺฐิกํ ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ วิปฺปกิณฺณํ. ปาทฏฺฐิกาทีสุปิ เอเสว
นโย. เตโรวสฺสิกานีติ อติกฺกนฺตสํวจฺฉรานิ. ปูตีนีติ อพฺโภกาเส ฐิตานิ
วาตาตปวุฏฺฐิสมฺผสฺเสน เตโรวสฺสิกาเนว ปูตีนิ โหนฺติ, อนฺโตภูมิคตานิ ปน จิรตรํ
ติฏฺฐนฺติ. จุณฺณกชาตานีติ จุณฺณวิจุณฺณํ หุตฺวา วิกิณฺณานิ. ๒- สพฺพตฺถ โส
อิมเมวาติ วุตฺตนเยน ขชฺชมานาทีนํ วเสน โยชนา กาตพฺพา. อสฺมิมานสมุคฺฆาตายาติ
อสฺมีติ ปวตฺตสฺส นววิธสฺส มานสฺส สมุคฺฆาตตฺถาย. อเนกธาตุปฏิเวธายาติ อเนกธาตูนํ
ปฏิวิชฺฌนตฺถาย. สโตว อภิกฺกมตีติ คจฺฉนฺโต สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโตว คจฺฉติ.
สโตว ปฏิกฺกมตีติ ปฏินิวตฺตนฺโตปิ สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโต นิวตฺตติ. เสสปเทสุปิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. เอตํ อนตีโตติ เอตํ  ๒ ฉ.ม. วิปฺปกิณฺณานิ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๑๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=113&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=2533&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=2533&modeTY=2&pagebreak=1#p113