อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๒๑.

เตน โข ปน สมเยน ฯเปฯ เสโต นาม นาโคติ เสตวณฺณตาย เอวํลทฺธนาโม หตฺถินาโค. มหาตุริยตาฬิตวาทิเตนาติ มหนฺเตน ตุริยตาฬิตวาทิเตน. ตตฺถ ปฐมสงฺฆฏฺฏนํ ตาฬิตํ นาม โหติ, ตโต ปรํ วาทิตํ. ชโนติ หตฺถิทสฺสนตฺถํ สนฺนิปติตมหาชโน. ทิสฺวา เอวมาหาติ องฺคปจฺจงฺคานิ ฆํสิตฺวา นฺหาเปตฺวา อุตฺตาเรตฺวา พหิตีเร ฐเปตฺวา คตฺตานิ นิโรทกานิ ^๑- กตฺวา หตฺถาลงฺกาเรน อลงฺกตํ ตํ มหานาคํ ทิสฺวา อิทํ "อภิรูโป วต โภ"ติ ปสํสาวจนํ อาห. กายูปปนฺโนติ สรีรสมฺปตฺติยา อุปปนฺโน, ปริปุณฺณงฺคปจฺจงฺโคติ อตฺโถ. อายสฺมา อุทายีติ ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺโต กาฬุทายิตฺเถโร. เอตทโวจาติ ตํ มหาชนํ หตฺถิสฺส วณฺณํ ภณนฺตํ ทิสฺวา "อยํ ชโน อเหตุกปฏิสนฺธิยํ นิพฺพตฺตหตฺถิโน วณฺณํ กเถติ, น พุทฺธหตฺถิสฺส. อหนฺทานิ อิมินา หตฺถินาเคน อุปมํ กตฺวา ^๒- พุทฺธนาคสฺส วณฺณํ กเถสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา เอตํ "หตฺถิเมว นุ โข ภนฺเต"ติ- อาทิวจนํ อโวจ. ตตฺถ มหนฺตนฺติ อาโรหสมฺปนฺนํ. พรฺหนฺตนฺติ ปริณาหสมฺปนฺนํ. เอวมาหาติ เอวํ วทติ. อถ ภควา ยสฺมา อยํ นาคสทฺโท หตฺถิมฺหิ เจว อสฺสโคณอุรครุกฺขมนุสฺเสสุ จาปิ วตฺตติ, ^๓- ตสฺมา หตฺถิมฺปิ โขติอาทิมาห. อาคุนฺติ ปาปกํ ลามกํ อกุสลธมฺมํ. ตมหํ นาโคติ พฺรูมีติ ตํ อหํ อิเมหิ ตีหิ ทฺวาเรหิ ทสนฺนํ อกุสลกมฺมปถานํ ทฺวาทสนฺนญฺจ อกุสลจิตฺตานํ อกรณโต นาโคติ วทามิ. อยญฺหิ น อาคุํ กโรตีติ อิมินา อตฺเถน นาโค. อิมาหิ คาถาหิ อนุโมทามีติ อิมาหิ จตุสฏฺฐิปทาหิ โสฬสหิ คาถาหิ อนุโมทามิ อภินนฺทามิ. มนุสฺสภูตนฺติ เทวาทิภาวํ อนุปคนฺตฺวา ^๔- มนุสฺสเมว ภูตํ. อตฺตทนฺตนฺติ อตฺตนาเยว ทนฺตํ, น อญฺเญหิ ทมถํ อุปนีตํ. ภควา หิ อตฺตนา อุปฺปาทิเตเนว มคฺคทมเถน จกฺขุโตปิ ทนฺโต, โสตโตปิ, ฆานโตปิ, ชิวฺหาโตปิ, กายโตปิ, มนโตปีติ อิเมสุ ฉสุ ฐาเนสุ ทนฺโต สนฺโต นิพฺพุโต ปรินิพฺพุโต. เตนาห @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. โวทกานิ ^๒ สี. อุปเมตฺวา ^๓ ฉ.ม. ปวตฺตติ ^๔ ม. อนุปคนฺตฺวา มานุสํ @คนฺตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=121&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=2715&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=2715&modeTY=2&pagebreak=1#p121