อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๘๐.

๕. มหายญฺวคฺค ๑-๒. สตฺตวิญฺาณฏฺิติสุตฺตาทิวณฺณนา [๔๔-๔๕] ปญฺจมสฺส ปเม วิญฺาณฏฺิติโยติ ปฏิสนฺธิวิญฺาณสฺส านานิ. เสยฺยถาปีติ นิทสฺสนตฺเถ นิปาโต, ยถา มนุสฺสาติ อตฺโถ. อปริมาเณสุ หิ จกฺกวาเฬสุ อปริมาณานํ มนุสฺสานํ วณฺณสณฺานาทิวเสน เทฺวปิ เอกสทิสา นาม ^๑- นตฺถิ. เยปิ หิ กตฺถจิ ยมกภาตโร วณฺเณน วา สณฺาเนน วา สทิสา โหนฺติ, เตสํปิ อาโลกิตวิโลกิตกถิตหสิตคมนฏฺานาทีหิ วิเสโส โหติเยว. ตสฺมา นานตฺตกายาติ วุตฺตา. ปฏิสนฺธิสญฺา ปน เนสํ ติเหตุกาปิ ทุเหตุกาปิ อเหตุกาปิโหติ. ตสฺมา นานตฺตสญฺิโนติ วุตฺตา. เอกจฺเจ จ เทวาติ ฉ กามาวจรเทวา. เตสุ หิ เกสญฺจิ กาโย นีโล โหติ, เกสญฺจิ ปีตกาทิวณฺโณ. สญฺา ปน เตสํ ทุเหตุกาปิ ติเหตุกาปิ โหติ, อเหตุกา นตฺถิ. เอกจฺเจ จ วินิปาติกาติ จตุอปายวินิมุตฺตา อุตฺตรมาตา ยกฺขินี, ปิยงฺกรมาตา, ผุสฺสมิตฺตา, ธมฺมคุตฺตาติ เอวมาทิกา อญฺเ จ เวมานิกา เปตา. เอเตสญฺหิ ปีตโอทาตกาฬมงฺกุรจฺฉวิสามวณฺณาทิวเสน เจว กิสถูลรสฺสทีฆ- วเสน จ กาโย นานา โหติ, มนุสฺสานํ วิย ทุเหตุกติเหตุกอเหตุกวเสน สญฺาปิ. เต ปน เทวา วิย น มเหสกฺขา, กปณมนุสฺสา วิย อปฺเปสกฺขา ทุลฺลภฆาสจฺฉาทนา ทุกฺขปีฬิตา วิหรนฺติ, เอกจฺเจ กาฬปกฺเข ทุกฺขิตา ชุณฺหปกฺเข สุขิตา โหนฺติ. ตสฺมา สุขสมุสฺสยโต วินิปติตตฺตา วินิปาติกาติ วุตฺตา. เย ปเนตฺถ ติเหตุกา, เตสํ ธมฺมาภิสมโยปิ โหติ ปิยงฺกรมาตาทีนํ วิย. พฺรหฺมกายิกาติ พฺรหฺมปาริสชฺชพฺรหฺมปุโรหิตมหาพฺรหฺมาโน. ปมาภินิพฺพตฺตาติ เต สพฺเพปิ ปมชฺฌาเนน อภินิพฺพตฺตา. พฺรหฺมปาริสชฺชา ^๒- ปน ปริตฺเตน อภินิพฺพตฺตา, เตสํ กปฺปสฺส ตติโย ภาโค อายุปฺปมาณํ. พฺรหฺมปุโรหิตา มชฺฌิเมน, เตสํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ^๒ สุ.วิ. ๒/๑๒๗/๑๐๙-๑๑๐

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๑๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=180&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=4005&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=4005&pagebreak=1#p180