อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๘๖.

๖. อฏฺฐกนาครสุตฺตวณฺณนา [๑๖] ฉฏฺเฐ ทสโมติ ชาติโคตฺตวเสน เจว สารปฺปตฺตกุลคณนาย จ ทสเม ฐาเน คณียติ, เตนสฺส ทสโมเตฺวว นามํ ชาตํ. อฏฺฐกนาคโรติ อฏฺฐกนครวาสี. กุกฺกุฏาราเมติ กุกฺกุฏเสฏฺฐินา การิเต อาราเม. เตน ภควตา ฯเปฯ สมฺมทกฺขาโตติ เอตฺถ อยํ สงฺเขปตฺโถ:- โย โส ภควา สมตึส ปารมิโย ปูเรตฺวา สพฺพกิเลเส ภญฺชิตฺวา อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธึ อภิสมฺพุทฺโธ, เตน ภควตา เตสํ เตสํ สตฺตานํ อาสยานุสยํ ชานตา, หตฺถตเล ฐปิตํ อามลกํ วิย สพฺพเญยฺยธมฺเม ปสฺสตา, อปิจ ปุพฺเพนิวาสาทีหิ ชานตา, ทิพฺเพน จกฺขุนา ปสฺสตา, ตีหิ วา วิชฺชาหิ ฉหิ วา ปน อภิญฺญาหิ ชานตา, สพฺพตฺถ อปฺปฏิหเตน สมนฺตจกฺขุนา ปสฺสตา, สพฺพธมฺมชานนสมตฺถาย ปญฺญาย ชานตา, สพฺพสตฺตานํ จกฺขุวิสยาตีตานิ ติโรกุฑฺฑาทิคตานิ จาปิ รูปานิ อติวิสุทฺเธน มํสจกฺขุนา วา ปสฺสตา, อตฺตหิตสาธิกาย สมาธิปทฏฺฐานาย ปฏิเวธปญฺญาย ชานตา, ปรหิตสาธิกาย กรุณา- ปทฏฺฐานาย เทสนาปญฺญาย ปสฺสตา, อนฺตรายิกธมฺเม วา ชานตา, นิยฺยานิกธมฺเม ปสฺสตา, กิเลสารีนํ ^๑- หตตฺตา อรหตา, สมฺมา สามํ สพฺพธมฺมานํ พุทฺธตฺตา สมฺมา- สมฺพุทฺเธนาติ เอวํ จตุเวสารชฺชวเสน จตูหิ การเณหิ โถมิเตน อตฺถิ นุ โข เอกธมฺโม อกฺขาโตติ. อภิสงฺขตนฺติ กตํ อุปฺปาทิตํ. อภิสญฺเจตยิตนฺติ เจติตํ กปฺปิตํ. ^๒- โส ตตฺถ ฐิโตติ โส ตสฺมึ สมถวิปสฺสนาธมฺเม ฐิโต. ธมฺมราเคน ธมฺมนนฺทิยาติ ปททฺวเยนปิ สมถวิปสฺสนาสุ ฉนฺทราโค วุตฺโต. สมถวิปสฺสนาสุ หิ สพฺเพน สพฺพํ ฉนฺทราคํ ปริยาทิยิตุํ สกฺโกนฺโต อรหา โหติ, อสกฺโกนฺโต อนาคามี โหติ. โส สมถวิปสฺสนาสุ ฉนฺทราคสฺส อปฺปหีนตฺตา จตุตฺถชฺฌานเจตนาย สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺตติ. อยํ อาจริยานํ สมานตฺถกถา. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อรีนํ ^๒ ฉ.ม. เจตยิตํ กปฺปยิตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๘๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=386&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=8642&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=8642&modeTY=2&pagebreak=1#p386