อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๓)
หน้าที่ ๖๘-๖๙.

หน้าที่ ๖๘.
                          ๖. ปีติสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๖] ฉฏฺเฐ กินฺติ มยนฺติ เกน นาม อุปาเยน มยํ. ปวิเวกปีตินฺติ
ปฐมทุติยชฺฌานานิ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกํ ปีตึ. กามูปสญฺหิตนฺติ กามนิสฺสิตํ ทุวิเธ
กาเม อารพฺภ อุปฺปชฺชนกํ. อกุสลูปสญฺหิตนฺติ "มิคสูกราทโย วิชฺฌิสฺสามี"ติ
สรํ ขิปิตฺวา ตสฺมึ วิรทฺเธ "วิรทฺธํ มยา"ติ เอวํ อกุสเล นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกํ.
ตาทิเสสุ ปน ฐาเนสุ อวิรชฺฌนฺตสฺส "สุฏฺฐุ เม วิทฺธํ, สุฏฺฐุ เม ปหฏนฺ"ติ
อุปฺปชฺชนกํ อกุสลูปสญฺหิตํ สุขํ โสมนสฺสํ นาม. ทานาทีนํ อุปกรณานํ
อสมฺปตฺติยา อุปฺปชฺชมานํ ปน กุสลูปสญฺหิตํ ทุกฺขํ โทมนสฺสนฺติ เวทิตพฺพํ.
                        ๗. วณิชฺชาสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๗] สตฺตเม วณิชฺชาติ วาณิชกมฺมานิ. อุปาสเกนาติ ติสรณคเตน.
สตฺถวณิชฺชาติ อาวุธภณฺฑํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโย. สตฺตวณิชฺชาติ มนุสฺสวิกฺกโย.
มํสวณิชฺชาติ สูกรมิคาทโย โปเสตฺวา เตสํ วิกฺกโย. มชฺชวณิชฺชาติ ยงฺกิญฺจิ
  มชฺชํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโย. วิสวณิชฺชาติ วิสํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโย.
อิติ สพฺพํปิ อิมํ วณิชฺชํ เนว อตฺตนา กาตุํ, น ปเร สมาทเปตฺวา กาเรตุํ วฏฺฏติ.
                         ๘. ราชสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๘] อฏฺฐเม ปพฺพาเชนฺตีติ รฏฺฐมฺหา ปพฺพาเชนฺติ. ยถาปจฺจยํ วา
กโรนฺตีติ ยถาธิปฺปายํ ยถาชฺฌาสยํ กโรนฺติ. ตเถว ๑- ปาปกมฺมํ ปเวเทนฺตีติ
ยถา เตน กตํ, ตํ ตเถว อญฺเญสํ อาโรเจนฺติ กเถนฺติ.
                          ๙. คิหิสุตฺตวณฺณนา
     [๑๗๙] นวเม สํวุตกมฺมนฺตนฺติ ปิหิตกมฺมนฺตํ. อาภิเจตสิกานนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตเมว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๙.
อุตฺตมจิตฺตนิสฺสิตานํ. ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานนฺติ ปจฺจกฺเขเยว ธมฺเม ปวตฺติกฺขเณ
สุขวิหารานํ. อริยกนฺเตหีติ อริยานํ กนฺเตหิ มคฺคผลสีเลหิ.
     อริยธมฺมํ สมาทายาติ เอตฺถ อริยธมฺโมติ ปญฺจสีลานิ กถิตานิ. เมรยํ วารุณินฺติ
จตุวิธํ ๑- เมรยํ ปญฺจวิธญฺจ สุรํ. ธมฺมญฺจานุวิตกฺกเยติ นววิธํ โลกุตฺตรธมฺมํ
อนุสฺสติวเสน ๒- วิตกฺเกยฺย. อพฺยาปชฺฌํ หิตํ จิตฺตนฺติ นิทฺทุกฺขํ เมตฺตาทิ-
พฺรหฺมวิหารจิตฺตํ. เทวโลกาย ภาวเยติ พฺรหฺมโลกตฺถาย ภาเวยฺย. ปุญฺญตฺถสฺส
ชิคึสโตติ ๓- ปุญฺเญน อตฺถิกสฺส ปุญฺญํ คเวสนฺตสฺส. สนฺเตสูติ พุทฺธปจฺเจกพุทฺธ-
ตถาคตสาวเกสุ. วิปุลา โหติ ทกฺขิณาติ เอวํ ทินฺนทานํ มหปฺผลํ โหติ.
อนุปุพฺเพนาติ สีลปูรณาทินา อนุกฺกเมน. เสสํ ติกนิปาเต วุตฺตตฺถเมว.
                        ๑๐. คเวสีสุตฺตวณฺณนา
     [๑๘๐] ทสเม สิตํ ปาตฺวากาสีติ มหามคฺเคเนว คจฺฉนฺโต ตํ สาลวนํ
โอโลเกตฺวา "อตฺถิ นุ โข อิมสฺมึ ฐาเน กิญฺจิ สุการณํ อุปฺปนฺนปุพฺพนฺ"ติ
อทฺทส กสฺสปพุทฺธกาเล คเวสินา อุปาสเกน กตํ สุการณํ. อถสฺส เอตทโหสิ
"อิทํ สุการณํ ภิกฺขุสํฆสฺส อปากฏํ ปฏิจฺฉนฺนํ, หนฺท นํ ภิกฺขุสํฆสฺส ปากฏํ
กโรมี"ติ มคฺคา โอกฺกมฺม อญฺญตรสฺมึ ปเทเส ฐิตโกว สิตปาตุกมฺมํ อกาสิ,
อคฺคคฺคทนฺเต ทสฺเสตฺวา มนฺทหสิตํ หสิ. ยถา หิ โลกิยมนุสฺสา อุทรํ ปหรนฺตา
"กหํ กหนฺ"ติ หสนฺติ, น เอวํ พุทฺธา. พุทฺธานํ ปน หฏฺฐปหฏฺฐาการ-
มตฺตเมว โหติ.
     หสิตญฺจ นาเมตํ เตรสหิ โสมนสฺสสหคตจิตฺเตหิ โหติ. ตตฺถ โลกิยมหาชโน
อกุสลโต จ จตูหิ, กามาวจรกุสลโต จ จตูหีติ อฏฺฐหิ จิตฺเตหิ หสติ, เสขา
อกุสลโต ทิฏฺฐิคตสมฺปยุตฺตานิ อปเนตฺวา ฉหิ จิตฺเตหิ หสนฺติ, ขีณาสวา จตูหิ
สเหตุกกิริยาจิตฺเตหิ, เอเกน อเหตุกกิริยาจิตฺเตนาติ ปญฺจหิ จิตฺเตหิ หสนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. จตุพฺพิธํ  ๒ ฉ.ม. อนุสฺสติวเสเนว  ๓ ฉ.ม. ชิคีสโตติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๖๘-๖๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=68&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=1514&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=1514&modeTY=2&pagebreak=1#p68