อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๒)
หน้าที่ ๓๙-๔๒.

หน้าที่ ๓๙.
ถุลฺลจฺจยํ ฯ ยา มหารชฺชุ โหติ อีสกํปิ ฐานา น จลติ ตตฺถ
ทุกฺกฏํ ฯ ทณฺเฑปิ เอเสว นโย ฯ ภูมิยํ ปติตมหารุกฺโขปิ หิ
ทณฺฑคฺคหเณเนว อิธ คหิโต ฯ ปตฺตวตฺถุ ปากฏเมว ฯ
วนฺทนวตฺถุสฺมึ อิตฺถี ปาเท สมฺพาหิตฺวา วนฺทิตุกามา วาเรตพฺพา ปาทา
วา ปฏิจฺฉาเทตพฺพา นิจฺจเลน วา ภวิตพฺพํ ฯ นิจฺจลสฺส หิ จิตฺเตน
สาทิยโตปิ อนาปตฺติ ฯ อวสาเน วตฺถุ ปากฏเมว ฯ
     อิติ  สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย กายสํสคฺควณฺณนา
นิฏฺฐิตา ฯ
     {๒๘๓} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควาติ ทุฏฺฐุลฺลวาจสิกฺขาปทํ ฯ ตตฺถ
อาทิสฺสาติ อปทิสิตฺวา ฯ วณฺณมฺปิ ภณตีติ อาทีนิ ปรโต
อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ ฉินฺนกาติ ฉินฺนโอตฺตปฺปา ฯ ธุตฺติกาติ สฐา ฯ
อหิริกาโยติ นิลฺลชฺชา ฯ โอหสนฺตีติ สิตํ กตฺวา มนฺทหสิตํ
หสนฺติ ฯ อุลฺลปนฺตีติ อโห อยฺโยติ อาทินา นเยน อุจฺจกรณึ
นานาวิธํ ปโลภนกถํ กเถนฺติ ฯ อุชฺชคฺฆนฺตีติ มหาหสิตํ หสนฺติ ฯ
อุปฺผณฺเฑนฺตีติ ปณฺฑโก อยํ นายํ ปุริโสติ อาทินา นเยน
ปริหาสํ กโรนฺติ ฯ
     {๒๘๕} สารตฺโตติ ทุฏฺฐุลฺลวาจสฺสาทราเคน สารตฺโต ฯ อเปกฺขวา
ปฏิพทฺธจิตฺโตติ วุตฺตนยเมว ฯ เกวลํ อิธ วาจสฺสาทราโค
โยเชตพฺโพ ฯ มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหีติ เอตฺถ อธิปฺเปตํ
มาตุคามํ ทสฺเสนฺโต มาตุคาโมติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ วิญฺญู ปฏิพลา
สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุนฺติ ยา ปณฺฑิตา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๐.
สาตฺถกนิรตฺถกกถํ อสทฺธมฺมสทฺธมฺมปฏิสํยุตฺตํ กถญฺจ ชานิตุํ ปฏิพลา
อยํ อิธ อธิปฺเปตา ยา ปน มหลฺลิกาปิ พาลา เอฬมูคา อยํ อิธ
อนธิปฺเปตาติ ทสฺเสติ ฯ โอภาเสยฺยาติ อวภาเสยฺย นานปฺปการํ
อสทฺธมฺมวจนํ วเทยฺย ฯ ยสฺมา ปน เอวํ โอภาสนฺตสฺส โย โส
โอภาโส นาม โส อตฺถโต อชฺฌาจาโร โหติ ราควเสน
อภิภวิตฺวา สญฺญมเวลํ อาจาโร ตสฺมา ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต
โอภาเสยฺยาติ อชฺฌาจาโร วุจฺจตีติ อาห ฯ ยถาตนฺติ เอตฺถ ตนฺติ
นิปาตมตฺตํ ฯ ยถา ยุวา ยุวตินฺติ อตฺโถ ฯ
     เทฺว มคฺเค อาทิสฺสาติ อาทิ เยนากาเรน โอภาสโต สงฺฆาทิ.
เสโส โหติ ตํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ เทฺว มคฺเคติ วจฺจมคฺคญฺจ
ปสฺสาวมคฺคญฺจ ฯ เสสํ อุทฺเทเส ตาว ปากฏเมว ฯ นิทฺเทเส
ปน โถเมตีติ อิตฺถีลกฺขเณน สุภลกฺขเณน สมนฺนาคตาสีติ วทติ
น ตาว สีสํ เอติ ฯ ตว วจฺจมคฺโค จ ปสฺสาวมคฺโค จ อีทิโส
เตน นาม อีทิเสน อิตฺถีลกฺขเณน สุภลกฺขเณน สมนฺนาคตาสีติ
วทติ สีสํ เอติ สงฺฆาทิเสโส ฯ วณฺเณติ ปสํสตีติ อิมานิ ปน
โถมนปทสฺส เววจนานิ ฯ ขุํเสตีติ วาจาปโฏเทน ฆฏฺเฏติ ฯ วมฺเภตีติ
อปสาเทติ ฯ ครหตีติ โทสํ วเทติ ฯ ปรโต ปน ปาลิยา อาคเตหิ
อนิมิตฺตาสีติ อาทีหิ เอกาทสหิ ปเทหิ อฆฏิเต สีสํ น เอติ
ฆฏิเตปิ เตสุ สิขิรณีสิ สมฺภินฺนาสิ อุภโตพฺยญฺชนาสีติ อิเมหิ ตีหิ
ฆฏิเตเยว สงฺฆาทิเสโส ฯ เทติ เมติ ยาจนายปิ เอตฺตเกเนว
สีสํ น เอติ ฯ เมถุนธมฺมํ เทหีติ เอวํ เมถุนธมฺเมน ฆฏิเตเอว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๑.
สงฺฆาทิเสโส ฯ กทา เต มาตา ปสีทิสฺสตีติ อาทีสุ อายาจนวจเนสุปิ
เอตฺตเกเนว สีสํ น เอติ ฯ กทา เต มาตา ปสีทิสฺสติ
กทา เต เมถุนํ ธมฺมํ ลภิสฺสามีติ วา ตว มาตริ ปสนฺนาย
เมถุนํ ธมฺมํ ลภิสฺสามีติ วา อาทินา ปน นเยน เมถุนธมฺเมน
ฆฏิเตเยว สงฺฆาทิเสโส ฯ กถํ ตฺวํ สามิกสฺส เทสีติ อาทีสุ
ปุจฺฉาวจเนสุปิ เมถุนธมฺมนฺติ วุตฺเตเยว สงฺฆาทิเสโส น อิตรถา ฯ
เอวํ กิร ตฺวํ สามิกสฺส เทสีติ ปฏิปุจฺฉาวจเนสุปิ เอเสว นโย ฯ
อาจิกฺขนาย ปุฏฺโฐ ภณตีติ กถํ ททมานา สามิกสฺส ปิยา โหตีติ เอวํ
ปุฏฺโฐ อาจิกฺขติ ฯ เอตฺถ จ เอวํ เทหิ เอวํ ททมานาติ วุตฺเตปิ สีสํ
น เอติ เมถุนธมฺมํ เอวํ เทหิ อุปเนหิ เอวํ เมถุนธมฺมํ ททมานา
อุปนยมานา ปิยา โหตีติ อาทินา ปน นเยน เมถุนธมฺเมน
ฆฏิเตเยว สงฺฆาทิเสโส ฯ อนุสาสนวจเนสุปิ เอเสว นโย ฯ
อกฺโกสนิทฺเทเส อนิมิตฺตาสีติ นิมิตฺตรหิตาสิ ฯ กุญฺจิยปนาฬิยมตฺตเมว
ตว อุทกโสตนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ นิมิตฺตมตฺตาสีติ ตว อิตฺถีนิมิตฺตํ
อปริปุณฺณํ สญฺญามตฺตเมวาติ วุตฺตํ โหติ ฯ อโลหิตาติ
สุกฺขโสตา ฯ ธุวโลหิตาติ นิจฺจโลหิตกิลินฺนโสตา ฯ ธุวโจลาติ นิจฺจํ
ปกฺขิตฺตาณิโจลา สทา อาณิโจลกํ เสวสีติ วุตฺตํ โหติ ฯ
ปคฺฆรนฺตีติ สวนฺติ สทา เต มุตฺตํ สวตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ สิขิรณีติ
พหินิกฺขนฺตอาณิมํสา ฯ อิตฺถีปณฺฑกาติ อนิมิตฺตาว วุจฺจติ ฯ
เวปุริสิกาติ สมสฺสุทาฒิกา ปุริสรูปา อิตฺถี ฯ สมฺภินฺนาติ
สมฺภินฺนวจฺจมคฺคปสฺสาวมคฺคา ฯ อุภโตพฺยญฺชนกาติ อิตฺถีนิมิตฺเตน จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒.
ปุริสนิมิตฺเตน จาติ อุภโตพฺยญฺชนเกหิ สมนฺนาคตา ฯ อิเมสุ ปน
เอกาทสสุ ปเทสุ สิขิรณีสิ สมฺภินฺนาสิ อุภโตพฺยญฺชนกาสีติ อิมานิ
ตีณิเยว ปทานิ สุทฺธานิ สีสํ เอนฺติ  ฯ อิติ อิมานิ จ ตีณิ
ปุริมานิ จ วจฺจมคฺคปสฺสาวมคฺคเมถุนธมฺมปทานิ ตีณิ ฉปฺปทานิ
สุทฺธานิ อาปตฺติกรานิ ฯ เสสานิ อนิมิตฺตาสีติ อาทีนิ อนิมิตฺเต
เมถุนธมฺมํ เม เทหีติ วา อนิมิตฺตาสิ เมถุนธมฺมํ เม เทหีติ วา
อาทินา นเยน เมถุนธมฺเมน ฆฏิตาเนว อาปตฺติกรานิ โหนฺตีติ
เวทิตพฺพานิ ฯ
     {๒๘๖} อิทานิ ยฺวายํ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน โอภาสติ
ตสฺส วจฺจมคฺคปสฺสาวมคฺเค อาทิสฺส เอเตสํ วณฺณภณนาทีนํ วเสน
วิตฺถารโต อาปตฺติเภทํ ทสฺเสนฺโต อิตฺถี จ โหติ อิตฺถีสญฺญีติ
อาทิมาห ฯ เตสํ อตฺโถ กายสํสคฺเค วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ
อยํ ปน วิเสโส ฯ อธกฺขกนฺติ อกฺขกโต ปฏฺฐาย อโธ ฯ
อุพฺภชานุมณฺฑลนฺติ ชานุมณฺฑลโต ปฏฺฐาย อุทฺธํ ฯ อุพฺภกฺขกนฺติ
อกฺขกโต ปฏฺฐาย อุทฺธํ ฯ อโธชานุมณฺฑลนฺติ ชานุมณฺฑลโต
ปฏฺฐาย อโธ ฯ อกฺขกํ ปน ชานุมณฺฑลญฺจ เอตฺเถว ทุกฺกฏกฺเขตฺเต
สงฺคหํ คจฺฉติ ภิกฺขุนิยา กายสํสคฺเค วิย ฯ น หิ พุทฺธา
ครุกาปตฺตึ สาวเสสํ ปญฺญาเปนฺตีติ ฯ กายปฏิพทฺธนฺติ วตฺถํ วา
ปุปฺผํ วา อาภรณํ วา ฯ
     {๒๘๗} อตฺถปุเรกฺขารสฺสาติ อนิมิตฺตาสีติ อาทีนํ ปทานํ อตฺถํ
กเถนฺตสฺส อฏฺฐกถํ วา สชฺฌายํ กโรนฺตสฺส ฯ ธมฺมปุเรกฺขารสฺสาติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๓๙-๔๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=2&page=39&pages=4&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=2&A=799&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=2&A=799&modeTY=2&pagebreak=1#p39