อรรถกถาเล่มที่ ๒๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
ธ.อ.๗ มล-นาควคฺค
หน้าที่ ๑๔๕-๑๔๖.

หน้าที่ ๑๔๕.
วิปฺปวาเสน วิรุฬฺหา สลฺลกิโย จ กุฏชา จาติ อิมํ เอกาทสนิปาเต
มาตุโปสกนาคชาตกํ ๑- วิตฺถาเรน กเถตฺวา อิมํ คาถํ อภาสิ ๒-
               "ธนปาลโก นาม กุญฺชโร
                กฏุกปฺปเภทโน ทุนฺนิวารโย
                พทฺโธ กพฬํ น ภุญฺชติ
                สุมรติ นาควนสฺส กุญฺชโรติ.
      ตตฺถ "ธนปาลโก นามาติ: ตทา กาสิกรญฺญา หตฺถาจริยํ
เปเสตฺวา รมณีเย นาควเน คาหาปิตสฺส หตฺถิสฺส เอตํ นามํ.
กฏุกปฺปเภทโนติ: ติขิณมโท. หตฺถีนํ หิ มทกาเล กณฺณจูลิกา
ปภิชฺชนฺติ, ปกติยาปิ หตฺถิโน ตสฺมึ กาเล องฺกุสํ วา ตุนฺนํ วา
โตมรํ วา น คเณนฺติ จณฺฑา ภวนฺติ, โส ปน อติจณฺโฑเยว; เตน
วุตฺตํ "กฏุกปฺปเภทโน ทุนฺนิวารโยติ. พทฺโธ กพฬํ น ภุญฺชตีติ:
น โส พทฺโธ, หตฺถิสาลํ ปน เนตฺวา วิจิตฺรสาณิยา ปริกฺขิปาเปตฺวา
กตคนฺธปริภณฺฑาย อุปริพทฺธวิจิตฺรวิตานาย ภูมิยา ฐปิโต รญฺญา ๓-
ราชารเหน นานคฺครสโภชเนน อุปฏฺฐาปิโตปิ กิญฺจิ ภุญฺชิตุํ น อิจฺฉิ,
หตฺถิสาลํ ปเวสิตมตฺตํ ปน สนฺธาย "พทฺโธ กพฬํ น ภุญฺชตีติ วุตฺตํ.
สุมรติ นาควนสฺสาติ: น โส รมณียเมว วสนฏฺฐานํ นาควนํ สริ,
มาตา ปนสฺส อรญฺเญ ปุตฺตวิโยเคน ทุกฺขปฺปตฺตา อโหสิ, โส
มาตาปิตุอุปฏฺฐานธมฺมเมว ปูเรติ; "กึ เม อิมินา โภชเนนาติ ธมฺมิกํ
มาตาปิตุอุปฏฺฐานธมฺมเมว สริ; ตํ ปน ยสฺมา ตสฺมึ นาควเนเยว
@เชิงอรรถ: ๑. ขุ. ชา. เอกาทส. ๒๗/๓๐๓. ตทฏฺฐกถา. ๖/๑.  ๒. สี. ยุ. คาถมาห.
@๓. สี. ยุ. รญฺโญ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๔๖.
ฐิเตน สกฺกา ปูเรตุํ, เตน วุตฺตํ "สุมรติ นาควนสฺส กุญฺชโรติ.
      สตฺถริ อิมํ อตฺตโน ปุพฺพจริยํ อาหริตฺวา กเถนฺเตเยว,
สพฺเพปิ อสฺสุธารา ปวตฺเตตฺวา มุทุหทยา โอหิตโสตา สุณึสุ. ๑-
อถ เนสํ ภควา สปฺปายํ วิทิตฺวา สจฺจานิ ปกาเสนฺโต ๒- ธมฺมํ
เทเสสิ. เทสนาวสาเน สทฺธึ ปุตฺเตหิ เจว สุณิสาหิ จ พฺราหฺมโณ
โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหีติ.
                  ปริชิณฺณพฺราหฺมณปุตฺตวตฺถุ.
                      ----------
               ๔. ปเสนทิโกสลราชวตฺถุ. (๒๓๔)
      "มิทฺธี ยทาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ราชานํ ปเสนทิโกสลํ อารพฺภ กเถสิ.
      เอกสฺมึ หิ สมเย ราชา ตณฺฑุลโทณสฺส โอทนํ ตทุปิเยน
สูปพฺยญฺชเนน ภุญฺชติ. โส เอกทิวสํ ภุตฺตปาตราโส ภตฺตสมฺมทํ
อวิโนเทตฺวาว สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา กิลนฺตรูโป อิโต จิโต จ
สมฺปริวตฺตติ นิทฺทาย อภิภุยฺยมาโนปิ อุชุกํ นิปชฺชิตุํ อสกฺโกนฺโต
เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ นํ สตฺถา อาห "กึ มหาราช อวิสฺสมิตฺวาว
อาคโตสีติ. "อาม ภนฺเต, ภุตฺตกาลโต ปฏฺฐาย เม มหาทุกฺขํ
โหตีติ. อถ นํ สตฺถา "มหาราช อติพหุโภชนสฺส เอวํ ทุกฺขํ
โหตีติ วตฺวา อิมํ คาถมาห
@เชิงอรรถ: ๑. ม. สี. ยุ. ภวึสุ. ๒. ม. ปกาเสตฺวา. สี. ยุ. ปกาเสสิ. ธมฺมํ เทเสสีติ นตฺถิ.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๔ หน้าที่ ๑๔๕-๑๔๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=24&page=145&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=24&A=2899&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=24&A=2899&modeTY=2&pagebreak=1#p145