อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
อุ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๑๐๔-๑๐๕.

หน้าที่ ๑๐๔.
                          ๒. มุจฺจลินฺทวคฺค
                        ๑. มุจฺจลินฺทสุตฺตวณฺณนา
      [๑๑] มุจฺจลินฺทวคฺคสฺส ปฐเม มุจฺจลินฺทมูเลติ เอตฺถ มุจฺจลินฺโท วุจฺจติ
นีปรุกฺโข, โส "นิจุโล"ติปิ วุจฺจติ, ตสฺส สมีเป. เกจิ ปน "มุจฺจโลติ ตสฺส
รุกฺขสฺส นามํ, ตํ วนเชฏฺฐกตาย ปน มุจฺจลินฺโทติ วุตฺตนฺ"ติ. วทนฺติ. มหา
อกาลเมโฆติ อสมฺปตฺเต วสฺสกาเล อุปฺปนฺนมหาเมโฆ. โส หิ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส
สกลจกฺกวาฬคพฺภํ ปูเรนฺโต อุทปาทิ. สตฺตาหวทฺทลิกาติ ตสฺมึ อุปฺปนฺเน
สตฺตาหํ อวิจฺฉินฺนา วุฏฺฐิกา อโหสิ. สีตวาตทุทฺทินีติ สา จ สตฺตาหวทฺทลิกา
อุทกผุสิตสมฺมิสฺเสน สีตวาเตน สมนฺตโต ปริพฺภมนฺเตน ทูสิตทิวสตฺตา ทุทฺทินี
นาม อโหสิ. มุจฺจลินฺโท นาม นาคราชาติ ตสฺเสว มุจฺจลินฺทรุกฺขสฺส สมีเป
โปกฺขรณิยา เหฏฺฐา นาคภวนํ อตฺถิ, ตตฺถ นิพฺพตฺโต มหานุภาโว นาคราชา.
สกภวนาติ อตฺตโน นาคภวนโต. สตฺตกฺขตฺตุํ โภเคหิ ปริกฺขิปิตฺวาติ สตฺตวาเร
อตฺตโน สรีรโภเคหิ ภควโต กายํ ปริวาเรตฺวา. อุปริมุทฺธนิ มหนฺตํ ผณํ
วิหจฺจาติ ภควโต มุทฺธปฺปเทสสฺส อุปริ อตฺตโน มหนฺตํ ผณํ ปสาเรตฺวา.
"ผณํ กริตฺวา"ติปิ ปาโฐ, โส เอวตฺโถ.
      ตสฺส กิร นาคราชสฺส เอตทโหสิ "ภควา จ มยฺหํ ภวนสมีเป รุกฺขมูเล
นิสินฺโน, อยญฺจ สตฺตาหวทฺทลิกา วตฺตติ, วาสาคารมสฺส ลทฺธุํ วฏฺฏตี"ติ.
โส สตฺตรตนมยํ ปาสาทํ นิมฺมินิตุํ สกฺโกนฺโตปิ "เอวํ กเต กายสาโร คหิโต
น ภวิสฺสติ, ทสพลสฺส กายเวยฺยาวจฺจํ กริสฺสามี"ติ มหนฺตํ อตฺตภาวํ กตฺวา
สตฺถารํ สตฺตกฺขตฺตุํ โภเคหิ ปริกฺขิปิตฺวา อุปริ ผณํ กตฺวา ธาเรสิ.
"ปริกฺเขปพฺภนฺตรํ โลหปาสาเท ภณฺฑาคารคพฺภปฺปมาณํ อโหสี"ติ ขนฺธกฏฺฐกถายํ ๑-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อนฺธกฏฺฐกถายํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๐๕.
วุตฺตํ. มชฺฌิมฏฺฐกถายํ ปน "เหฏฺฐา โลหปาสาทปฺปมาณนฺ"ติ. "อิจฺฉิติจฺฉิเตน
อิริยาปเถน สตฺถา วิหริสฺสตี"ติ กิร นาคราชสฺส อชฺฌาสโย. ภควา ปน
ยถานิสินฺโนว สตฺตาหํ วีตินาเมสิ. ตญฺจ ฐานํ สุปิหิตวาตปานํ สุผุสิตคฺคฬทฺวารํ
กูฏาคารํ วิย อโหสิ. มา ภควนฺตํ สีตนฺติอาทิ ตสฺส ตถา กริตฺวา
ฐานการณปริทีปนํ. ๑- โส หิ "มา ภควนฺตํ สีตํ พาธยิตฺถ, มา อุณฺหํ, มา
ฑํสาทิสมฺผสฺโส พาธยิตฺถา"ติ ตถา กริตฺวา อฏฺฐาสิ.
      ตตฺถ กิญฺจาปิ สตฺตาหวทฺทลิกาย อุณฺหเมว นตฺถิ, สเจ ปน อนฺตรนฺตรา
เมโฆ วิคจฺเฉยฺย, อุณฺหํ ภเวยฺย, ตมฺปิ มา พาธยิตฺถาติ เอวํ ตสฺส จินฺเตตุํ
ยุตฺตํ. เกจิ ปเนตฺถ วทนฺติ "อุณฺหคฺคหณํ โภคปริกฺเขปสฺส วิปุลภาวกรเณ
การณกิตฺตนํ. ขุทฺทเก หิ ตสฺมึ ภควนฺตํ นาคสฺส สรีรสมฺภูตา อุสฺมา พาเธยฺย,
วิปุลภาวกรเณน ปน ตาทิสํ มา อุณฺหํ พาธยิตฺถาติ ตถา กริตฺวา อฏฺฐาสีติ.
      วิทฺธนฺติ อุพฺพิทฺธํ, เมฆวิคเมน ทูรีภูตนฺติ อตฺโถ. วิคตวลาหกนฺติ
อปคตเมฆํ. เทวนฺติ อากาสํ. วิทิตฺวาติ "อิทานิ วิคตวลาหโก อากาโส, นตฺถิ
ภควโต สีตาทิอุปทฺทโว"ติ ญตฺวา. วินิเวเฐตฺวาติ อปเนตฺวา. สกวณฺณนฺติ
อตฺตโน นาครูปํ. ปฏิสํหริตฺวาติ อนฺตรธาเปตฺวา. มาณวกวณฺณนฺติ กุมารกรูปํ.
      เอตมตฺถนฺติ วิเวกสุขปฏิสํเวทิโน ยตฺถ กตฺถจิ สุขเมว โหตีติ เอตํ
อตฺถํ สพฺพากาเรน ชานิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ วิเวกสุขานุภาวทีปกํ อุทานํ
อุทาเนสิ.
      ตตฺถ สุโข วิเวโกติ นิพฺพานสงฺขาโต อุปธิวิเวโก สุโข. ตุฏฺฐสฺสาติ
จตุมคฺคญาณสนฺโตเสน ตุฏฺฐสฺส. สุตธมฺมสฺสาติ ปกาสิตธมฺมสฺส วิสฺสุตธมฺมสฺส.
ปสฺสโตติ ตํ วิเวกํ, ยํ วา กิญฺจิ ปสฺสิตพฺพํ นาม, ตํ สพฺพํ อตฺตโน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ตสฺส ฐานกรณปริทีปนํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๑๐๔-๑๐๕.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=104&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=2323&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=2323&modeTY=2&pagebreak=1#p104