อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๓๗.

น กปฺปนฺติ มุคฺคา ปริภุญฺชิตุํ อกปฺปิโย คุโฬ"ติ ^๑- จ อาทินา วินยกุกฺกุจฺจสงฺขาตกงฺขาพหุโล ปน โหติ. เตน กงฺขาเรวโตติ ปญฺญายิตฺถ. โส อปรภาเค สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ฌานสุเขน ผลสุเขน วีตินาเมติ, เยภุยฺเยน ปน อตฺตนา อธิคตํ อริยมคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ. เตน วุตฺตํ "อตฺตโน กงฺขาวิตรณวิสุทฺธึ ปจฺจเวกฺขมาโน"ติ. มคฺคปญฺญา หิ "อโหสึ นุ โข อหํ อตีตมทฺธานนฺ"ติอาทินยปฺปวตฺตาย ^๒- โสฬสวตฺถุกาย, "พุทฺเธ กงฺขติ ธมฺเม กงฺขติ ฯเปฯ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ กงฺขตี"ติ ^๓- เอวํ วุตฺตาย อฏฺฐวตฺถุกาย, ปเคว อิตราสนฺติ อนวเสสโต สพฺพกงฺขานํ วิตรณโต สมติกฺกมนโต, อญฺเญหิ จ อตฺตนา ปหาตพฺพกิเลเสหิ อจฺจนฺตวิสุชฺฌนโต "กงฺขาวิตรณวิสุทฺธี"ติ อิธาธิปฺเปตา. ตํ หิ อยมายสฺมา ทีฆรตฺตํ กงฺขาปกตตฺตา "อิมํ มคฺคธมฺมํ อธิคมฺม อิมา เม กงฺขา อนวเสสา ปหีนา"ติ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขมาโน นิสีทิ, น สปฺปจฺจยนามรูปทสฺสนํ อนิจฺจนฺติกตฺตา ตสฺส กงฺขาวิตรณสฺส. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อริยมคฺคสฺส อนวเสสกงฺขาวิตรณสงฺขาตํ อตฺถํ วิทิตฺวา ตทตฺถทีปกํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ยา กาจิ กงฺขา อิธ วา หุรํ วาติ อิธ อิมสฺมึ ปจฺจุปฺปนฺเน อตฺตภาเว "อหํ นุ โขสฺมิ, โน นุ โขสฺมี"ติอาทินา หุรํ วา, อตีตานาคเตสุ อตฺตภาเวสุ "อโหสึ นุ โข อหํ อตีตมทฺธานนฺ"ติอาทินา อุปฺปชฺชนกา กงฺขา. สกเวทิยา วา ปรเวทิยา วาติ ตา เอวํ วุตฺตนเยเนว สกอตฺตภาเว อารมฺมณวเสน ปฏิลภิตพฺพาย ปวตฺติยา สกเวทิยา วา ปรสฺส อตฺตภาเว ปฏิลภิตพฺพาย "พุทฺโธ นุ โข, โน นุ โข"ติอาทินา วา ปรสฺมึ ปธาเน ^๔- อุตฺตเม @เชิงอรรถ: ^๑ วิ. มหา. ๕/๒๗๒/๔๑ ^๒ ม.มู. ๑๒/๑๘/๑๑, สํ.นิ. ๑๖/๒๐/๒๖ @^๓ อภิ.สงฺ. ๓๔/๑๐๐๘/๒๔๒ ^๔ สี. ยสฺมึ ปน ปธาเน, ม. ปรสฺมึ ฐาเน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๓๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=337&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=7547&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=7547&modeTY=2&pagebreak=1#p337