อรรถกถาเล่มที่ ๒๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
สุตฺต.อ.๑ (ปรมตฺถ.๑)
หน้าที่ ๒๓๑-๒๓๒.

หน้าที่ ๒๓๑.
สุฏฺุ ปิโต, ปวีสโม อวิรุชฺฌนฏฺเน, สิเนรุสโม สุปฺปติฏฺิตาจลนฏฺเน,
อินฺทขีลสโม จตุพฺพิธมารปรวาทิคเณหิ อกมฺปิยฏฺเน. อนจฺฉริยเมตํ, ๑- ภควโต
อิทานิ สพฺพาการสมฺปนฺนตฺตา สพฺพญฺุภาเว ิตสฺส มโน สุปณิหิโต อจโล
ภเวยฺย, ยสฺส ติรจฺฉานภูตสฺสาปิ สราคาทิกาเล ฉทฺทนฺตนาคกุเล อุปฺปนฺนสฺส
สวิเสน สลฺเลน วิทฺธสฺส อจโล อโหสิ, วธเกปิ ตสฺมึ น ปทุสฺสิ, อญฺทตฺถุ ตสฺเสว
อตฺตโน ทนฺเต เฉตฺวา อทาสิ, ตถา มหากปิภูตสฺส มหติยา สิลาย สีเล
ปหฏสฺสาปิ ตสฺเสว จ มคฺคํ ทสฺเสสิ, ตถา วิธุรปณฺฑิตภูตสฺส ปาเทสุ คเหตฺวา
สฏฺิโยชเน กาฬปพฺพตปปาเต ปกฺขิตฺตสฺสาปิ อญฺทตฺถุ ตสฺเสว ยกฺขสฺสตฺถาย
ธมฺมํ เทเสสิ. ตสฺมา สมฺมเทว อาห สาตาคิโร "มโน จสฺส สุปณิหิโต"ติ.
      สพฺพภูเตสุ ตาทิโนติ สพฺพสตฺเตสุ ตาทิลกฺขณปฺปตฺตสฺเสว สโต มโน
สุปณิหิโต, น ยาว ปจฺจยํ น ลภตีติ อตฺโถ. ตตฺถ ภควโต ตาทิลกฺขณํ
ปญฺจธา เวทิตพฺพํ. ยถาห:-
              "ภควา ปญฺจหากาเรหิ ตาที, อิฏฺานิฏฺเ ตาที,  จตฺตาวีติ
           ตาที, มุตฺตาวีติ ตาที, ติณฺณาวีติ ตาที, ตนฺนิทฺเทสาติ ตาที. กถํ
           ภควา อิฏฺานิฏฺเ ตาที? ภควา ลาเภปิ ตาที"ติ.
      เอวมาทิ สพฺพํ นิทฺเทเส ๒- วุตฺตนเยน คเหตพฺพํ. ลาภาทโย จ ตสฺส
มหาอฏฺกถายํ วิตฺถาริตนเยน คเหตพฺพา. ๓- "ปุจฺฉา เอว วา อยํ, โส เต
สตฺถา สพฺพภูเตสุ ตาที, โน"ติ. อิมสฺมิมฺปิ วิกปฺเป สพฺพภูเตสุ สมจิตฺตตาย ตาที
อมฺหากํ สตฺถาติ อตฺโถ. อยํ หิ ภควา สุขูปสํหารกามตาย ทุกฺขาปนยนกามตาย
จ สพฺพสตฺเตสุ สมจิตฺโต, ยาทิโส อตฺตนิ, ตาทิโส ปเรสุ. ยาทิโส มาตริ
มหามายาย, ตาทิโส จิญฺจมาณวิกาย. ยาทิโส ปิตริ สุทฺโธทเน, ตาทิโส สุปฺปพุทฺเธ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อนจฺฉริยญฺเจตํ    ๒ ขุ.มหา. ๒๙/๑๘๐/๑๓๘ (สฺยา)    ๓ ฉ.ม. เวทิตพฺพา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓๒.
ยาทิโส ปุตฺเต ราหุเล, ตาทิโส วธเกสุ เทวทตฺตธนปาลกองฺคุลิมาลาทีสุ. สเทวเก
โลเกปิ ตาที. ตสฺมา สมฺมเทวาห สาตาคิโร "สพฺพภูเตสุ ตาทิโน"ติ.
      อโถ อิฏฺเ อนิฏฺเ จาติ เอตฺถ ปน เอวํ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ:-
ยํ กิญฺจิ อิฏฺ วา อนิฏฺ วา อารมฺมณํ, สพฺพปฺปกาเรหิ ตตฺถ เย ราคโทสวเสน
สงฺกปฺปา อุปฺปชฺเชยฺยุํ, ตฺยาสฺส อนุตฺตเรน มคฺเคน ราคาทีนํ ปหีนตฺตา
วสีกตา, น กทาจิ เตสํ วเส วตฺตติ. โส หิ ภควา อนาวิลสงฺกปฺโป
สุวิมุตฺตจิตฺโต สุวิมุตฺตปญฺโติ. เอตฺถ จ สุปณิหิตมนตาย อโยนิโสมนสิการาภาโว
วุตฺโต. สพฺพภูตอิฏฺานิฏฺเสุ ตาที โส ๑- ยตฺถ ภเวยฺย, ตํ สตฺตสงฺขารเภทโต
ทุวิธมารมฺมณํ วุตฺตํ. สงฺกปฺปวสีภาเวน ตสฺมึ อารมฺมเณ ตสฺส มนสิการสฺสาภาวโต ๒-
กิเลสปฺปหานํ วุตฺตํ. สุปณิหิตมนตาย จ มโนสมาจารสุทฺธิ, สพฺพภูเตสุ ตาทิตาย
จ กายสมาจารสุทฺธิ, สงฺกปฺปวสีภาเวน ๓- วิตกฺกมูลกตฺตา วาจาย จ วจีสมาจารสุทฺธิ.
ตถา สุปณิหิตมนตาย จ โลภาทิสพฺพโทสาภาโว, สพฺพภูเตสุ ตาทิตาย
เมตฺตาทิคุณสมฺภโว, ๔- สงฺกปฺปวสีภาเวน ปฏิกูเล อปฺปฏิกูลสญฺิตาทิเภทา
อริยิทฺธิ, ตาย จสฺส สพฺพญฺุภาโว วุตฺโต โหตีติ เวทิตพฺโพ.
      [๑๕๖] เอวํ เหมวโต ปุพฺเพ มโนทฺวารวเสเนว ตาทิภาวํ ปุจฺฉิตฺวา
ตญฺจ ปฏิชานนฺตํ วีมํสิตฺวา ๕- ทฬฺหีกมฺมตฺถํ อิทานิ ทฺวารตฺตยวเสนาปิ ปุพฺเพ
วา สงฺเขเปน กายวจีมโนทฺวารสุทฺธึ ปุจฺฉิตฺวา ตญฺจ ปฏิชานนฺตํ วีมํสิตฺวา ๕-
ทฬฺหีกมฺมตฺถเมว วิตฺถาเรนาปิ ปุจฺฉนฺโต อาห "กจฺจิ อทินฺนนฺ"ติ. ตตฺถ
คาถาพนฺธสุขตฺถาย ปมํ อทินฺนาทานวิรตึ ปุจฺฉิ. อารา ปมาทมฺหาติ ปญฺจสุ
กามคุเณสุ จิตฺตโวสฺสคฺคโต ทูรีภาเวน อพฺรหฺมจริยวิรตึ ปุจฺฉติ. "อารา
ปมทมฺหา"ติปิ วา ปนฺติ, อารา มาตุคามาติ วุตฺตํ โหติ. ฌานํ น ริญฺจตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อิฏฺานิฏฺเสุ หิ โส, ฉ.ม. สพฺพภูเตสุ อิฏฺานิฏฺเหิ โส
@๒ ฉ.ม. มนสิการาภาวโต     ๓ สี. สงฺกปฺเปสุ วสีภาเวน
@๔ ฉ.ม. เมตฺตาทิคุณสมฺภาโว   ๕ ฉ.ม. ปฏิชานนฺตมิมํ สุตฺวา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๓๑-๒๓๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=28&page=231&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=28&A=5472&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=28&A=5472&pagebreak=1#p231