อรรถกถาเล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๔๓.

ทุกฺขนิโรธนฺติ วจนโต วา. "ทุกฺขา ปมุจฺจตี"ติ ทุกฺขปโมกฺเขน นิโรธสจฺจนฺติ เอวํ เจตฺถ จตฺตาริ สจฺจานิ ปกาสิตานิ โหนฺตีติ เวทิตพฺพานิ. [๑๗๔] เอวํ จตุสจฺจคพฺภาย คาถาย ลกฺขณโต นิยฺยานํ ปกาเสตฺวา ปุน ตเทว สเกน นิรุตฺตาภิลาเปน นิคเมนฺโต อาห "เอตํ โลกสฺส นิยฺยานนฺ"ติ. เอตฺถ เอตนฺติ ปุพฺเพ วุตฺตสฺส นิทฺเทโส, โลกสฺสาติ เตธาตุโลกสฺส. ยถาตถนฺติ อวิปรีตํ. เอตํ โว อหมกฺขามีติ สเจปิ มํ สหสฺสกฺขตฺตุํ ปุจฺเฉยฺยาถ, เอตํ โว อหมกฺขามิ, น อญฺ กสฺมา? ยสฺมา เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจติ, น อญฺถาติ อธิปฺปาโย. อถ วา เอเตน นิยฺยาเนน เอกทฺวตฺติกฺขตฺตุํ นิคฺคตานมฺปิ เอตํ โว อหมกฺขามิ, อุปริวิเสสาธิคมายปิ เอตเทว อหมกฺขามีติ อตฺโถ. กสฺมา? ยสฺมา เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจติ อเสสนิสฺเสสาติ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺาเปสิ. เทสนาปริโยสาเน เทฺวปิ ยกฺขเสนาปตโย โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหึสุ สทฺธึ ยกฺขสหสฺเสน. [๑๗๕] อถ เหมวโต ปกติยาปิ ธมฺมครุ, อิทานิ อริยภูมิยํ ปติฏฺาย สุฏฺุตรํ อติตฺโต วิจิตฺรปฏิภานาย เทสนาย ภควนฺตํ เสกฺขาเสกฺขภูมึ ปุจฺฉนฺโต "โก สูธ ตรติ ^๑- โอฆนฺติ คาถํ อภาสิ. ตตฺถ โก สูธ ตรติ โอฆนฺติ อิมินา จตุโรฆํ โก ตรตีติ เสกฺขภูมึ ปุจฺฉติ อวิเสเสน. ยสฺมา อณฺณวนฺติ น วิตฺถตมตฺตํ นาปิ คมฺภีรมตฺตํ, อปิจ ปน ยํ วิตฺถตตรญฺจ คมฺภีรตรญฺจ ตํ วุจฺจติ, ตาทิโสว สํสารณฺณโว. ^๒- อยํ หิ สมนฺตโต ปริยนฺตาภาเวน วิตฺถโต, เหฏฺา ปติฏฺาภาเวน อุปริ อาลมฺพนาภาเวน จ คมฺภีโร, ตสฺมา "โก อิธ ตรติ อณฺณวํ, ตสฺมึ จ อปฺปติฏฺเ อนาลมฺเพ คมฺถีเร อณฺณเว โก น สีทตี"ติ อเสกฺขภูมึ ปุจฺฉติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ตรตีติ ^๒ ฉ.ม. ตาทิโส จ สํสารณฺณโว

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๔๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=28&page=243&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=28&A=5745&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=28&A=5745&pagebreak=1#p243