อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๒๐-๒๖.

หน้าที่ ๒๐.
อยํ ปุพฺพโยโค ฯ อตีเต กิร ปญฺจปญฺาสชนา สหายกา
วคฺคพนฺเธน ปุญฺานิ กโรนฺตา อนาถสรีรานิ ปฏิชคฺคนฺตา วิจรนฺติ ฯ
เต เอกทิวสํ สคพฺภํ อิตฺถึ กาลกตํ ทิสฺวา ฌาเปสฺสามาติ สุสานํ
หรึสุ ฯ เตสุ ปญฺจ ชเน ตุมฺเห ฌาเปถาติ สุสาเน เปตฺวา เสสา คามํ
ปวิฏฺา ฯ ยโส ทารโก ตํ สรีรํ วิชฺฌิตฺวา ปริวตฺเตตฺวา จ
ฌาปยมาโน อสุภสญฺ ปฏิลภิ ฯ โส อิตเรสํปิ จตุนฺนํ ชนานํ
ปสฺสถ โภ อิมํ อสุจึ ปฏิกฺกูลนฺติ ทสฺเสสิ ฯ เตปิ ตตฺถ อสุภสญฺ
ปฏิลภึสุ ฯ เต ปญฺจปิ คามํ คนฺตฺวา เสสสหายกานํ กถยึสุ ฯ
ยโส ปน ทารโก เคหํปิ คนฺตฺวา มาตาปิตูนญฺจ ภริยาย จ กเถสิ ฯ
เต สพฺเพปิ อสุภสญฺ ภาวยึสุ ฯ อยเมเตสํ ปุพฺพโยโค ฯ
เตนายสฺมโต ยสสฺส นาฏกชเนสุ สุสานสญฺาเยว อุปฺปชฺชิ ฯ ตาย จ
อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา สพฺเพสํ วิเสสาธิคโม นิพฺพตฺตีติ ฯ อถ โข
ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ภควา ยาว ปจฺฉิมกตฺติกปุณฺณมี ตาว
พาราณสิยํ วิหรนฺโต เอกทิวสํ เต ขีณาสเว สฏฺี ภิกฺขู อามนฺเตสิ ฯ
     {๓๒} ทิพฺพา นาม ทิพฺเพสุ วิสเยสุ โลภปาสา ฯ มานุสา นาม
มานุสเกสุ วิสเยสุ โลภปาสา ฯ มา เอเกน เทฺวติ เอเกน มคฺเคน
เทฺว มา อคมิตฺถ ฯ อสฺสวนตาติ อสฺสวนตาย ฯ ปริหายนฺตีติ
อนธิคตํ นาธิคจฺฉนฺตา วิเสสาธิคมนโต ปริหายนฺติ ฯ {๓๓} อนฺตกาติ
ลามก หีนสตฺต ฯ อนฺตลิกฺขจโรติ ราคปาสํ สนฺธายาห ตํ หิ
โส อนฺตลิกฺขจโรติ มนฺตฺวา อาห ฯ
     {๓๔} นานาทิสา นานาชนปทาติ นานาทิสโต จ นานาชนปทโต ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑.
อนุชานามิ ภิกฺขเว ตุมฺเหวทานิ ตาสุ ตาสุ ทิสาสุ เตสุ เตสุ
ชนปเทสุ ปพฺพาเชถาติ อาทิมฺหิ ปพฺพชฺชาเปกฺขํ กุลปุตฺตํ
ปพฺพาเชนฺเตน เยน ปรโต น ภิกฺขเว ปญฺจหิ อาพาเธหิ ผุฏฺโ
ปพฺพาเชตพฺโพติ อาทึ กตฺวา ยาว น อนฺธมูคพธิโร ปพฺพาเชตพฺโพติ
เอวํ ปฏิกฺขิตฺตา ปุคฺคลา เต วชฺเชตฺวา ปพฺพชฺชาโทสวิรหิโต
ปุคฺคโล ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ โสปิ มาตาปิตูหิ อนุญฺาโตเยว ตสฺส
อนุชานนลกฺขณํ น ภิกฺขเว อนนุญฺาโต มาตาปิตูหิ ปุตฺโต
ปพฺพาเชตพฺโพ โย ปพฺพาเชยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตสฺมึ
สุตฺเต วณฺณยิสฺสาม ฯ เอวํ ปพฺพชฺชาโทสวิรหิตํ มาตาปิตูหิ
อนุญฺาตํ ปพฺพาเชนฺเตนาปิจ สเจ อจฺฉินฺนเกโส โหติ เอกสีมายํ จ
อญฺเปิ ภิกฺขู อตฺถิ เกสจฺเฉทนตฺถาย ภณฺฑุกมฺมํ อาปุจฺฉิตพฺพํ ฯ
ตสฺส อาปุจฺฉนาการํ อนุชานามิ ภิกฺขเว สงฺฆํ อปโลเกตุํ
ภณฺฑุกมฺมายาติ เอตฺถ วณฺณยิสฺสามิ ฯ สเจ โอกาโส โหติ สยํ
ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ สเจ อุทฺเทสปริปุจฺฉาทีหิ พฺยาวโฏ โหติ โอกาสํ
น ลภติ เอโก ทหรภิกฺขุ วตฺตพฺโพ เอตํ ปพฺพาเชหีติ ฯ
อวุตฺโตปิ เจ ทหรภิกฺขุ อุปชฺฌายํ อุทฺทิสฺส ปพฺพาเชติ วฏฺฏติ ฯ
สเจ ทหรภิกฺขุ นตฺถิ สามเณโรปิ วตฺตพฺโพ เอตํ ขณฺฑสีมํ
เนตฺวา ปพฺพาเชตฺวา กาสายานิ อจฺฉาเทตฺวา เอหีติ ฯ สรณานิ
ปน สยํ ทาตพฺพานิ ฯ เอวํ ภิกฺขุนาว ปพฺพาชิโต โหติ ฯ ปุริสํ
หิ ภิกฺขุโต อญฺโ ปพฺพาเชตุํ น ลภติ ตถา มาตุคามํ ภิกฺขุนิโต
อญฺโ ฯ สามเณโร ปน สามเณรี วา อาณตฺติยา กาสายานิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒.
ทาตุํ ลภติ ฯ เกโสโรปนํ เยนเกนจิ กตํ สุกตํ โหติ ฯ สเจ
ปน ภพฺพรูโป โหติ สเหตุโก าโต ยสสฺสี กุลปุตฺโต โอกาสํ
กตฺวาปิ สยเมว ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ มตฺติกามุฏฺึ คเหตฺวา นหายิตฺวา
เกเส เตเมตฺวา อาคจฺฉาหีติ น จ ปน วิสฺสชฺเชตพฺโพ ฯ
ปพฺพชิตุกามานํ หิ ปมํ พลวา อุสฺสาโห โหติ ปจฺฉา ปน
กาสายานิ จ เกสหรณสตฺถกญฺจ ทิสฺวา อุตฺรสนฺติ เอโตเยว
ปลายนฺติ ฯ ตสฺมา สยเมว นหานติตฺถํ เนตฺวา สเจ นาติทหโร
โหติ นหาหีติ วตฺตพฺโพ ฯ เกสา ปนสฺส สยเมว มตฺติกํ
คเหตฺวา โธวิตพฺพา ฯ ทหรกุมารโก ปน สยํ อุทกํ โอตริตฺวา
โคมยมตฺติกาหิ ฆํสิตฺวา นหาเปตพฺโพ ฯ สเจปิสฺส กจฺฉุ วา
ปีฬกา วา โหนฺติ ยถา มาตา ปุตฺตํ น ชิคุจฺฉติ เอวเมว
อชิคุจฺฉนฺเตน สาธุกํ หตฺถปาทโต ปฏฺาย ยาว สีสา ฆํสิตฺวา
นหาเปตพฺโพ ฯ กสฺมา ฯ เอตฺตเกน หิ อุปกาเรน กุลปุตฺตา
อาจริยุปชฺฌาเยสุ จ สาสเน จ พลวสิเนหา ติพฺพคารวา อนิวตฺติธมฺมา
โหนฺติ อุปฺปนฺนํ อนภิรตึ วิโนเทตฺวา เถรภาวํ ปาปุณนฺติ
กตญฺู กตเวทิโน โหนฺติ ฯ เอวํ นหาปนกาเล ปน เกสมสฺสุ-
โอโรปนกาเล วา ตฺวํ าโต ยสสฺสี อิทานิ มยํ ตํ นิสฺสาย
ปจฺจเยหิ น กิลมิสฺสามาติ น วตฺตพฺโพ อญฺาปิ อนิยฺยานิกกถา
น กเถตพฺพา ฯ อถขฺวสฺส อาวุโส สุฏฺุ อุปธาเรหิ สตึ
อุปฏฺาเปหีติ วตฺวา ตจปญฺจกกมฺมฏฺานํ อาจิกฺขิตพฺพํ อาจิกฺขนฺเตน
จ วณฺณสณฺานคนฺธาสโยกาสวเสน อสุจิเชคุจฺฉปฏิกฺกูลภาวํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓.
นิชฺชีวนิสฺสตฺตภาวํ วา ปากฏํ กโรนฺเตน อาจิกฺขิตพฺพํ ฯ สเจ หิ โส
ปุพฺเพ ปริมทฺทิตสงฺขาโร โหติ ภาวิตภาวโน กณฺฏกเวธาเปกฺโข วิย
ปริปกฺกคณฺโฑ สุริยุคฺคมนาเปกฺขํ วิย จ ปริณตปทุมํ อถสฺส
อารทฺธมตฺเต กมฺมฏฺานมนสิกาเร อินฺทาสนิ วิย ปพฺพเต กิเลสปพฺพเต
จุณฺณิยมานํเยว าณํ ปวตฺตติ ฯ ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปาปุณาติ ฯ
เย หิ อาทิโตว เกจิ ขุรคฺเค อรหตฺตํ ปตฺตา สพฺเพ เต เอวรูปํ
สวนํ ลภิตฺวา กลฺยาณมิตฺเตน อาจริเยน ทินฺนนยํ นิสฺสาย โน
อนิสฺสาย ตสฺมาสฺส เอวรูปา กถา กเถตพฺพาติ ฯ เกเสสุ ปน
โอโรปิเตสุ หลิทฺทจุณฺเณน วา คนฺธจุณฺเณน วา สีสญฺจ สรีรญฺจ
อุพฺพตฺเตตฺวา คิหิคนฺธํ อปเนตฺวา กาสายานิ ติกฺขตฺตุํ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ
วา สกึ วา ปฏิคฺคหาเปตพฺโพ ฯ อถาปิสฺส หตฺเถ อทตฺวา
อาจริโย วา อุปชฺฌาโย วา สยเมว อจฺฉาเทติ วฏฺฏติ ฯ
สเจปิ อญฺ ทหรํ วา สามเณรํ วา อุปาสกํ วา อาณาเปติ
อาวุโส เอตานิ กาสายานิ คเหตฺวา เอตํ อจฺฉาเทหีติ ตํเยว วา
อาณาเปติ เอตานิ คเหตฺวา อจฺฉาเทหีติ ฯ สพฺพํ วฏฺฏติ ฯ
สพฺพํ เหตํ เตน ภิกฺขุนาว ทินฺนํ โหติ ฯ ยํ ปน นิวาสํ วา
ปารุปนํ วา อนาณตฺติยา นิวาเสติ วา ปารุปติ วา ตํ อปเนตฺวา
ปุน ทาตพฺพํ ฯ ภิกฺขุนา หิ สหตฺเถน วา อาณตฺติยา วา ทินฺนเมว
กาสาวํ วฏฺฏติ อทินฺนํ น วฏฺฏติ สเจปิ ตสฺเสว สนฺตกํ
โหติ โก ปน วาโท อุปชฺฌายมูลเก ฯ อยํ ปมํ เกสมสฺสุํ
โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔.
การาเปตฺวาติ เอตฺถ วินิจฺฉโย ฯ ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทาเปตฺวาติ เย
ตตฺถ สนฺนิปติตา ภิกฺขู เตสํ ปาเท วนฺทาเปตฺวา อถ สรณคหณตฺถํ
อุกฺกุฏิกํ นิสีทาเปตฺวา อญฺชลึ ปคฺคหาเปตฺวา เอวํ วเทหีติ
วตฺตพฺโพ ยมหํ วทามิ ตํ วเทหีติ วตฺตพฺโพ ฯ อถสฺส
อุปชฺฌาเยน วา อาจริเยน วา พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามีติ อาทินา
นเยน สรณานิ ทาตพฺพานิ ฯ ยถาวุตฺตปฺปฏิปาฏิยาว น อุปฺปฏิปาฏิยา ฯ
สเจ หิ เอกปทมฺปิ เอกกฺขรํปิ อุปฺปฏิปาฏิยา เทติ พุทฺธํ
สรณํเยว วา ติกฺขตฺตุํ ทตฺวา ปุน อิตเรสุ เอเกกํ ติกฺขตฺตุํ เทติ
อทินฺนานิ โหนฺติ สรณานิ ฯ อิมญฺจ ปน สรณคมนูปสมฺปทํ
ปฏิกฺขิปิตฺวา อนุญฺาตา อุปสมฺปทา เอกโต สุทฺธิยา วฏฺฏติ ฯ
สามเณรปพฺพชฺชา ปน อุภโต สุทฺธิยา วฏฺฏติ โน เอกโต สุทฺธิยา
ตสฺมา อุปสมฺปทาย สเจ อาจริโย ตฺติโทสญฺเจว กมฺมวาจา-
โทสญฺจ วชฺเชตฺวา กมฺมํ กโรติ สุกตํ โหติ ฯ ปพฺพชฺชาย ปน
อิมานิ ตีณิ สรณานิ พุการธการาทีนํ พฺยญฺชนานํ านกรณสมฺปทํ
อหาเปนฺเตน อาจริเยนปิ อนฺเตวาสิเกนปิ วตฺตพฺพานิ ฯ สเจ อาจริโย
วตฺตุํ สกฺโกติ อนฺเตวาสิโก น สกฺโกติ อนฺเตวาสิโก วา
สกฺโกติ อาจริโย น สกฺโกติ อุโภปิ วา น สกฺโกนฺติ น
วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อุโภปิ สกฺโกนฺติ วฏฺฏติ ฯ อิมานิ จ
ปน ททมาเนน พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามีติ เอวํ เอกสมฺพทฺธานิ
อนุนาสิกนฺตานิ วา กตฺวา ทาตพฺพานิ พุทฺธมฺ สรณมฺ คจฺฉามีติ เอวํ
วิจฺฉินฺทิตฺวา มการนฺตานิ วา กตฺวา ทาตพฺพานิ ฯ อนฺธกฏฺกถายํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๕.
นามํ สาเวตฺวา อหํ ภนฺเต พุทฺธรกฺขิโต ยาวชีวํ พุทฺธํ สรณํ
คจฺฉามีติ วุตฺตํ ฯ ตํ เอกอฏฺกถายมฺปิ นตฺถิ ปาลิยํปิ น วุตฺตํ
เตสํ รุจิมตฺตเมว ตสฺมา น คเหตพฺพํ ฯ น หิ ตถา
อวทนฺตสฺส สรณํ กุปฺปตีติ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว อิเมหิ ตีหิ
สรณคมเนหิ ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทนฺติ อิเมหิ พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามีติ
อาทีหิ เอวํ ติกฺขตฺตุํ อุภโต สุทฺธิยา วุตฺเตหิ ตีหิ สรณคมเนหิ
ปพฺพชฺชญฺเจว อุปสมฺปทญฺจ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ ตตฺถ ยสฺมา
อุปสมฺปทา ปรโต ปฏิกฺขิตฺตา ตสฺมา สา เอตรหิ สรณมตฺเตเนว
น รูหติ ฯ ปพฺพชฺชา ปน ยสฺมา ปรโต อนุชานามิ ภิกฺขเว
อิเมหิ ตีหิ สรณคมเนหิ สามเณรปพฺพชฺชนฺติ อนุญฺาตา เอว ตสฺมา
สา เอตรหิปิ สรณมตฺเตเนว รูหติ ฯ เอตฺตาวตา หิ สามเณรภูมิยํ
ปติฏฺิโต โหติ ฯ สเจ ปเนส มติมา โหติ ปณฺฑิตชาติโก
อถสฺส ตสฺมึเยว าเน สิกฺขาปทานิ อุทฺทิสิตพฺพานิ ฯ กถํ ฯ
ยถา ภควตา อุทฺทิฏฺานิ วุตฺตํ เหตํ อนุชานามิ ภิกฺขเว
สามเณรานํ ทส สิกฺขาปทานิ เตสุ จ สามเณเรหิ สิกฺขิตุํ
ปาณาติปาตา เวรมณี อทินฺนาทานา เวรมณี อพฺรหฺมจริยา เวรมณี
มุสาวาทา เวรมณี สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺานา เวรมณี วิกาลโภชนา
เวรมณี นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา เวรมณี มาลาคนฺธวิเลปน-
ธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺานา เวรมณี อุจฺจาสยนมหาสยนา เวรมณี
ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา เวรมณีติ ฯ อนฺธกฏฺกถายํ ปน อหํ ภนฺเต
อิตฺถนฺนาโม ยาวชีวํ ปาณาติปาตา เวรมณีสิกฺขาปทํ สมาทิยามีติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๖.
เอวํ สรณทานํ วิย สิกฺขาปททานํปิ วุตฺตํ ฯ ตํปิ เนว ปาลิยา
น อฏฺกถาสุ อตฺถิ ตสฺมา ยถาปาลิยาว อุทฺทิสิตพฺพานิ ฯ
ปพฺพชฺชา หิ สรณคมเนเหว สิทฺธา ฯ สิกฺขาปทานิ ปน เกวลํ
สิกฺขาปริปูรณตฺถํ ชานิตพฺพานิ ตสฺมา ตานิ ปาลิยํ อาคตนเยน
อุคฺคเหตุํ อสกฺโกนฺตสฺส ยาย กายจิ ภาสาย อตฺถวเสนปิ อาจิกฺขิตุํ
วฏฺฏติ ฯ ยาว ปน อตฺตนา สิกฺขิตพฺพสิกฺขาปทานิ น ชานาติ
สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณานนิสชฺชาทีสุ ปานโภชนาทิวิธิมฺหิ จ น
กุสโล โหติ ตาว โภชนสาลํ วา สลากภาชนฏฺานํ วา อญฺ
วา ตถารูปฏฺานํ น เปเสตพฺโพ ฯ สนฺติกาวจโรเยว กาตพฺโพ
พาลทารโก วิย ปฏิชคฺคิตพฺโพ ฯ สพฺพมสฺส กปฺปิยากปฺปิยํ
อาจิกฺขิตพฺพํ นิวาสนปารุปนาทีสุ อภิสมาจาริเกสุ วิเนตพฺโพ ฯ
เตนาปิ อนุชานามิ ภิกฺขเว ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ สามเณรํ
นาเสตุนฺติ เอวํ ปรโต วุตฺตานิ ทส นาสนงฺคานิ อารกา ปริวชฺเชตฺวา
อภิสมาจาริกํ ปริปูเรนฺเตน ทสวิเธ สีเล สาธุกํ สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
                 ปพฺพชฺชาวินิจฺฉโย นิฏฺิโต ฯ
     {๓๕} มยฺหํ โข ภิกฺขเวติ มยา โขติ อตฺโถ ฯ อถวา มยฺหํ
โยนิโส มนสิกาโรติ โย มยฺหํ โยนิโส มนสิกาโร เตน เหตุนาติ
อตฺโถ ฯ ปุน อนุปฺปตฺตาติ เอตฺถ วิภตฺตึ ปริณาเมตฺวา มยาติ
วตฺตพฺพํ ฯ
     {๓๖} ภทฺทวคฺคิยาติ เต กิร ราชกุมารา รูเปน จ จิตฺเตน จ
ภทฺทกา วคฺคพนฺเธเนว วิจรนฺติ ตสฺมา ภทฺทวคฺคิยาติ วุจฺจนฺติ ฯ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๒๐-๒๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=20&pages=7&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=400&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=400&pagebreak=1#p20