อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๒๒๑-๒๒๓.

หน้าที่ ๒๒๑.
กิร เอตทโหสิ อิมานิ โข หตฺถิอสฺสสิปฺปาทีนิ ปรูปฆาตปฏิสํยุตฺตานิ
เวชฺชสิปฺปํ เมตฺตาปุพฺพภาคํ สตฺตานํ หิตปฏิสํยุตฺตนฺติ ตสฺมา เวชฺช-
สิปฺปเมว สนฺธาย ยนฺนูนาหํ สิปฺปํ สิกฺเขยฺยนฺติ จินฺเตสิ ฯ อปิจายํ
อิโต กปฺปสตสหสฺสสฺส อุปริ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต อุปฏฺฐากํ
พุทฺธุปฏฺฐาโก อยนฺติ จตุปริสพฺภนฺตเร ปตฺถตคุณํ เวชฺชํ ทิสฺวา
อโหวตาหมฺปิ เอวรูปํ ฐานนฺตรํ ปาปุเณยฺยนฺติ จินฺเตตฺวา สตฺตาหํ
พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา อหมฺปิ
ภควา ตุมฺหากํ อุปฏฺฐาโก อสุกเวชฺโช วิย อนาคเต พุทฺธุปฏฺฐาโก
ภเวยฺยนฺติ ปตฺถนมกาสิ ฯ ตาย ปุริมปตฺถนาย โจทิยมาโนเปส
เวชฺชสิปฺปเมว สนฺธาย ยนฺนูนาหํ สิปฺปํ สิกฺเขยฺยนฺติ จินฺเตสิ ฯ
     {๓๒๙} ตสฺมิญฺจ สมเย ตกฺกสิลกา วาณิชา อภยราชกุมารํ ทสฺสนาย
อคมํสุ ฯ เต ชีวโก กุโต ตุมฺเห อาคตาติ ปุจฺฉิ ฯ ตกฺกสิลาโตติ
วุตฺโต อตฺถิ ตตฺถ เวชฺชสิปฺปาจริโยติ ปุจฺฉิตฺวา อาม กุมาร
ตกฺกสิลายํ ทิสาปาโมกฺโข เวชฺโช ปฏิวสตีติ สุตฺวา เตนหิ ยทา
คจฺฉถ มยฺหํ อาโรเจยฺยาถาติ อาห ฯ เต ตถา กรึสุ ฯ โส
ปิตรํ อนาปุจฺฉิตฺวา เตหิ สทฺธึ ตกฺกสิลํ อคมาสิ ฯ เตน วุตฺตํ
อภยราชกุมารํ อนาปุจฺฉาติอาทิ ฯ อิจฺฉามหํ อาจริย สิปฺปํ
สิกฺขิตุนฺติ ตํ กิร อุปสงฺกมนฺตํ ทิสฺวา โส เวชฺโช โกสิ ตฺวํ
ตาตาติ ปุจฺฉิ ฯ โส พิมฺพิสารมหาราชสฺส นตฺตา อภยกุมารสฺส
ปุตฺโตมฺหีติ อาห ฯ กสฺมา ปนาสิ ตาต อิธาคโตติ ฯ ตโต
โส ตุมฺหากํ สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺขิตุนฺติ วตฺวา อิจฺฉามหํ อาจริย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๒.
สิปฺปํ สิกฺขิตุนฺติ อาห ฯ พหุญฺจ คณฺหาตีติ ยถา อญฺเญ
ขตฺติยราชกุมาราทโย อาจริยสฺส ธนํ ทตฺวา กิญฺจิ กมฺมํ อกตฺวา
สิปฺปํ สิกฺขนฺติเยว น โส เอวํ ฯ โส ปน กิญฺจิ ธนํ อทตฺวา
ธมฺมนฺเตวาสิโกว หุตฺวา เอกํ กาลํ อุปชฺฌายสฺส กมฺมํ กโรติ
เอกํ กาลํ สิกฺขติ ฯ เอวํ สนฺเตปิ อภินีหารสมฺปนฺโน กุลปุตฺโต
อตฺตโน เมธาวิตาย พหุญฺจ คณฺหาติ ลหุญฺจ คณฺหาติ สุฏฺฐุ
จ อุปธาเรติ คหิตญฺจสฺส น ปมุสฺสติ ฯ สตฺต จ เม วสฺสานิ
อธียนฺตสฺส นยิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺญายตีติ เอตฺถ อยํ
กิร ชีวโก ยตฺตกํ อาจริโย ชานาติ ยํ อญฺเญ โสฬสหิ
วสฺเสหิ อุคฺคณฺหนฺติ ตํ สพฺพํ สตฺตหิ วสฺเสหิ อุคฺคเหสิ ฯ
สกฺกสฺส ปน เทวรญฺโญ เอตทโหสิ อยํ พุทฺธานํ อุปฏฺฐาโก
อคฺควิสฺสาสิโก ภวิสฺสติ หนฺท นํ เภสชฺชโยชนํ สิกฺขาเปมีติ ฯ
อาจริยสฺส สรีเร อชฺฌาวสิตฺวา ยถา ฐเปตฺวา กมฺมวิปากํ
อวเสสโรคํ เอเกเนว เภสชฺชโยเคน ติกิจฺฉิตุํ สกฺโกติ ตถา นํ
เภสชฺชโยชนํ สิกฺขาเปสิ ฯ โส ปน อาจริยสฺส สนฺติเก สิกฺขามีติ
มญฺญติ ตสฺมา สมตฺโถ อิทานิ ชีวโก ติกิจฺฉิตุนฺติ สกฺเกน
วิสฺสฏฺฐมตฺโต เอวํ จินฺเตตฺวา อาจริยํ ปุจฺฉิ ฯ อาจริโย ปน
น อิมินา มมานุภาเวน อุคฺคหิตํ เทวตานุภาเวน อุคฺคหิตนฺติ
ญตฺวาว เตนหิ ภเณติอาทิมาห ฯ สมนฺตา โยชนํ อาหิณฺฑนฺโตติ
ทิวเส ทิวเส เอเกเกน ทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา จตฺตาโร ทิวเส
อาหิณฺฑนฺโต ฯ ปริตฺตํ ปาเถยฺยํ อทาสีติ อปฺปมตฺตกํ อทาสิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๓.
กสฺมา ฯ ตสฺส กิร เอตทโหสิ อยํ มหากุลสฺส ปุตฺโต
คตมตฺโตเยว ปิตุปิตามหานํ สนฺติกา มหาสกฺการํ ลภิสฺสติ ตโต
มยฺหํ วา สิปฺปสฺส วา คุณํ น ชานิสฺสติ อนฺตรามคฺเค ปน
ขีณปาเถยฺโย สิปฺปํ ปโยเชตฺวา อวสฺสํ มยฺหญฺจ สิปฺปสฺส จ
คุณํ ชานิสฺสตีติ ปริตฺตํ ทาเปสิ ฯ {๓๓๐} ปสเตนาติ เอกหตฺถปูเฏน ฯ
ปิจุนาติ กปฺปาสปฏเลน ฯ ยตฺร หิ นามาติ ยา นาม ฯ
กิมฺปิมายนฺติ กิมฺปิ เม อยํ ฯ {๓๓๑} สพฺพาลงฺการํ ตุยฺหํ โหตูติ ราชา
กิร สเจ อิมํ คณฺหิสฺสติ ปมาณยุตฺเต ฐาเน ตํ ฐเปสฺสามิ
สเจ น คณฺหิสฺสติ อพฺภนฺตริกํ นํ วิสฺสาสิกํ กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
เอวมาห ฯ อภยราชกุมารสฺสาปิ นาฏกานมฺปิ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิ
อโห วต น คณฺเหยฺยาติ ฯ โสปิ เตสํ จิตฺตํ ญตฺวา วิย อิทํ
เม เทว อยฺยิกานํ อาภรณํ น ปนิทํ มยฺหํ คณฺหิตุํ ปฏิรูปนฺติ
วตฺวา อลํ เทวาติอาทิมาห ฯ ราชา ปสนฺโน สพฺพาลงฺการ-
สมฺปนฺนํ เคหญฺจ อมฺพวนุยฺยานญฺจ อนุสํวจฺฉรํ สตสหสฺสอุฏฺฐานกํ
คามญฺจ มหาสกฺการญฺจ ทตฺวา เตนหิ ภเณติอาทิมาห ฯ
อธิการํ เม เทโว สรตูติ กตสฺส อุปการํ สรตูติ อตฺโถ ฯ
สีสจฺฉวึ อุปฺปาเฏตฺวาติ สีสจมฺมํ อปเนตฺวา ฯ สิพฺพินึ วินาเมตฺวาติ
สิพฺพินึ วิวริตฺวา ฯ {๓๓๒} สกฺขสิ ปน ตฺวํ คหปตีติ กสฺมา อาห ฯ
อิริยปถสมฺปริวตฺตเนน กิร มตฺถลุงฺค น สณฺฐาติ ตสฺส จ
ตีหิ สตฺตาเหหิ นิจฺจลสฺส นิปนฺนสฺส มตฺถลุงฺคํ สณฺฐหิสฺสตีติ
ญตฺวา อปฺเปวนาม สตฺต สตฺต มาเส ปฏิชานิตฺวา สตฺต สตฺต


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๒๒๑-๒๒๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=221&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=4539&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=4539&modeTY=2&pagebreak=1#p221