อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ หน้าที่ ๑๒๖.

ตตฺถ รูปสมุสฺสเยติ รูปสงฺขาเต สมุสฺสเย. อยํ หิ รูปสทฺโท "จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺ"ติอาทีสุ ^๑- รูปายตเน อาคโต. "ยงฺกิญฺจิ รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนนฺ"ติอาทีสุ ^๒- รูปกฺขนฺเธ. "ปิยรูเป สาตรูเป รชฺชตี"ติ- อาทีสุ ^๓- สภาเว. "พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตี"ติอาทีสุ ^๔- กสิณายตเน. "รูปี รูปานิ ปสฺสตี"ติอาทีสุ ^๕- รูปฌาเน. "อฏฺฐิญฺจ ปฏิจฺจ นหารุญฺจ ปฏิจฺจ มํสญฺจ ปฏิจฺจ จมฺมญฺจ ปฏิจฺจ อากาโส ปริวาริโต รูปนฺเตฺวว สงฺขยํ ^๖- คจฺฉตี"ติอาทีสุ ^๗- รูปกาเย. อิธาปิ รูปกาเยว ทฏฺฐพฺโพ. สมุสฺสยสทฺโทปิ อฏฺฐีนํ สรีรสฺส ปริยาโย. "สตนฺติ สมุสฺสยา"ติอาทีสุ อฏฺฐิสรีรปริยาเย. "อาตุรํ อสุจึ ปูตึ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยนฺ"ติอาทีสุ ^๘- สรีเร. อิธาปิ สรีเร เอว ทฏฺฐพฺโพ. เตน วุตฺตํ "รูปสมุสฺสเย"ติ, รูปสงฺขาเต สมุสฺสเย สรีเรติ อตฺโถ. ฐตฺวาติ วจนเสโส. อสฺมึ รูปสมุสฺสเยติ หิ อิมสฺมึ รูปสมุสฺสเย ฐตฺวา อิมํ รูปกายํ นิสฺสาย ทส ปุตฺเต วิชายิตฺวาติ โยชนา. ตโตติ ตสฺมา ทสปุตฺตวิชายนเหตุ. สา หิ ปฐมวยํ อติกฺกมิตฺวา ปุตฺตเก วิชายนฺตี อนุกฺกเมน ทุพฺพลสรีรา ชราชิณฺณา จ อโหสิ. เตน วุตฺตํ "ตโตหํ ทุพฺพลา ชิณฺณา"ติ. ตสฺสาติ ตโต, ตสฺสาติ วา ตสฺสา สนฺติเก. ปุน ^๙- ตสฺสาติ กรเณ วา สามิวจนํ, ตายาติ อตฺโถ. สิกฺขมานายาติ ติสฺโสปิ สิกฺขา สิกฺขมานา. อนนฺตราวิโมกฺขาสินฺติ อคฺคมคฺคสฺส อนนฺตรา อุปฺปนฺนวิโมกฺขา อาสึ. รูปี รูปานิ ปสฺสตีติ อาทโย หิ อฏฺฐปิ วิโมกฺขา อนนฺตรวิโมกฺขา นาม น โหนฺติ. มคฺคานนฺตรํ อนุปฺปตฺตา หิ ผลวิโมกฺขา ผลสมาปตฺติกาเล ^๑๐- ปวตฺตมานาปิ ปฐม- มคฺคานนฺตรเมว สมุปฺปตฺติโต ตํ อุปาทาย อนนฺตรวิโมกฺขา นาม, ยถา มคฺคสมาธิ อานนฺตริกสมาธีติ วุจฺจติ. อนุปาทาย นิพฺพุตาติ รูปาทีสุ กิญฺจิปิ อคฺคเหตฺวา กิเลสปรินิพฺพาเนน นิพฺพุตา อาสึ. @เชิงอรรถ: ^๑ สํ.สฬา. ๑๘/๖๓/๓๙ (สฺยา) ^๒ องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๑๘๑/๑๙๕ ^๓ ม.มู. ๑๒/๔๐๙/๓๖๕ @^๔ ที.ปา. ๑๑/๓๓๘/๒๒๙ ^๕ ที.ปา. ๑๑/๓๓๙/๒๓๑ ^๖ ฉ.ม. สงฺขํ ^๗ ม.มู. ๑๒/๓๐๖/๒๖๙ @^๘ ขุ.เถรี. ๒๖/๑๙/๔๓๕ ^๙ สี.,ม. ปุน วา ^๑๐ สี.,อิ. ปน สมาปตฺติกาเล

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้าที่ ๑๒๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=34&page=126&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=34&A=2693&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=34&A=2693&modeTY=2&pagebreak=1#p126