อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
นิทฺ.อ.๑ (สทฺธมฺมปชฺ.)
หน้าที่ ๕๘.

นิกฺขนฺตา. เอตฺถ อสฺสูติ ภเวยฺยุนฺติ อตฺโถ. จกฺขุโรโคติ จกฺขุสฺมึ
อุปฺปนฺนโรโค, รุชตีติ โรโค. จกฺขุโรโคติอาทโย วตฺถุวเสน เวทิตพฺพา.
นิพฺพตฺติตปสาทานํ หิ โรโค นาม นตฺถิ. กณฺณโรโคติ พหิกณฺเณ โรโค. มุขโรโคติ มุเข
อุปฺปนฺนโรโค. ทนฺตโรโคติ ทนฺตสูลํ. กาโสติ ขยโรโค. สาโสติ สฺวาโส อุคฺคารโรโค.
ปินาโสติ พหินาสิกาย โรโค. ฑโหติ ๑- อพฺภนฺตเร อุปฺปชฺชนโก อุโณฺห. มุจฺฉาติ
สติวิสฺสชฺชนโก. ๒- ปกฺขนฺทิกาติ โลหิตปกฺขนฺทิกา อติสาโร. สูลาติ อามสูลา
กุจฺฉิโรโค. ๓- วิสูจิกาติ มหนฺโต วิเรจนโก. กิลาโสติ สวโล. โสโสติ สุกฺขนโก
โสสพฺยาธิ. อปมาโรติ อมนุสฺสคฺคาโห เวริยกฺขาพาโธ. ททฺทูติ ททฺทุปีฬกา. กณฺฑูติ
ขุทฺทกปีฬกา. กจฺฉูติ มหากจฺฉุ. รชสาติ ๔- นเขหิ วิลิขิตฏฺฐานโรโค. "นขสา"ติปิ
ปาฬิ. วิตจฺฉิกาติ หตฺถตลปาทตเลสุ หีรํ หีรํ กตฺวา ผาเลนฺโต อุปฺปชฺชนกโรโค.
โลหิตปิตฺตนฺติ โสณิตปิตฺตํ, รตฺตปิตฺตนฺติ วุตฺตํ โหติ. มธุเมโหติ สรีรพฺภนฺตเร
อุกฺกฏฺฐโรโค. วุตฺตเญฺหตํ "อปิ จ มธุเมโห อาพาโธ อุกฺกฏฺโฐ"ติ.
    อํสาติ อริสโรโค. ปีฬกาติ โลหิตปีฬกา. ภคํ ทาลยตีติ ภคนฺทลา, วจฺจมคฺคํ
ผาเลตีติ อตฺโถ. ปิตฺตสมุฏฺฐานาติ ปิตฺเตน สมุฏฺฐานํ อุปฺปตฺติ เอเตสนฺติ
ปิตฺตสมุฏฺฐานา. เต กิร ทฺวตฺตึส โหนฺติ. เสมฺหสมุฏฺฐานาทีสุปิ เอเสว นโย.
สนฺนิปาติกาติ วาตปิตฺตเสมฺหานํ สนฺนิปาเตน เอกีภาเวน อุปฺปนฺนา. อาพาธนฏฺเฐน ๕-
อาพาธา. อุตุปริณามชาติ อุตุปริณาเมน. อจฺจุณฺหาติ สีเตน อุปฺปชฺชนกโรคา.
วิสมปริหารชาติ อติฏฺฐานนิสชฺชนาทินา วิสมปริหาเรน ชาตา. โอปกฺกมิกาติ
วธพนฺธนาทินา อุปกฺกเมน ชาตา. กมฺมวิปากชาติ พลวกมฺมวิปากสมฺภูตา. สีตํ อุณฺหํ
ฯเปฯ สมฺผสฺโสติ อิเม ปากฏา เอว. อิติ วาติ เอวํ วา. อิเม วุจฺจนฺตีติ
นิคเมนฺโต อาห.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ฑาโหติ  ๒ ฉ.ม. สติวิสฺสชฺชนกา  ๓ ฉ.ม. กุจฺฉิวาโต
@๔ ฉ.ม. รขสาติ  ๕ ฉ.ม. อาพาธฏฺเฐน


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๕๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=45&page=58&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=45&A=1324&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=45&A=1324&modeTY=2&pagebreak=1#p58