อรรถกถาเล่มที่ ๔๖ หน้าที่ ๘๖.

อาหาโร, โอทนกุมฺมาสาทิวตฺถุกาย โอชาเยตํ นามํ, สา หิ โอชฏฺฐมกรูปานิ อาหรตีติ อาหาโร. จกฺขุสมฺผสฺสาทิโก ฉพฺพิโธ ผสฺโส ติสฺโส เวทนา อาหรตีติ อาหาโร. มนโส สญฺเจตนา น สตฺตสฺสาติ มโนสญฺเจตนา ยถา จิตฺเตกคฺคตา, มนสา วา สมฺปยุตฺตา สญฺเจตนา ^๑- มโนสญฺเจตนา ยถา อาชญฺญรโถ, เตภูมกกุสลากุสลเจตนา. สา หิ ตโย ภเว อาหรตีติ อาหาโร. วิญฺญาณนฺติ เอกูนวีสติเภทํ ปฏิสนฺธิวิญฺญาณํ. ตํ หิ ปฏิสนฺธินามรูปํ อาหรตีติ อาหาโร. อุปาทานกฺขนฺธาติ อุปาทานโคจรา ขนฺธา ^๒- อุปาทานกฺขนฺธา, มชฺเฌ ปทโลโป ทฏฺฐพฺโพ. อุปาทานสมฺภูตา วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา ยถา ติณคฺคิ, ถุสคฺคิ. ^๓- อุปาทานวิสยา ^๔- วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา ยถา ราชปุริโส. อุปาทานปฺปภวา วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา ยถา ปุปฺผรุกฺโข, ผลรุกฺโข. อุปาทานานิ ปน กามุปาทานํ ทิฏฺฐุปาทานํ สีลพฺพตุปาทานํ อตฺตวาทุปาทานนฺติ จตฺตาริ. อตฺถโต ปน ภุสํ อาทานนฺติ อุปาทานํ. รูปูปาทานกฺขนฺโธ เวทนูปาทานกฺขนฺโธ สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธติ ปญฺจ. ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานีติ จกฺขฺวายตนํ โสตายตนํ ฆานายตนํ ชิวฺหายตนํ กายายตนํ มนายตนํ. สตฺต วิญฺญาณฏฺฐิติโย วุตฺตนยา เอว. ตถา อฏฺฐ โลกธมฺมา. อปิจ:- ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส นินฺทา ปสํสา สุขํ ทุกฺขนฺติ อิเม อฏฺฐ โลกปฺปวตฺติยา สติ อนุปริวตฺตนธมฺมกตฺตา ^๕- โลกสฺส ธมฺมาติ โลกธมฺมา. เอเตหิ มุตฺตา สตฺตา ^๖- นาม นตฺถิ, พุทฺธานมฺปิ โหนฺติ เอว. ยถาห:- "อฏฺฐิเม ภิกฺขเว โลกธมฺมา โลกํ อนุปริวตฺตนฺติ, โลโก จ อฏฺฐ โลกธมฺเม อนุปริวตฺตติ. กตเม อฏฺฐ? ลาโภ จ อลาโภ จ ฯเปฯ สุขญฺจ ทุกฺขญฺจ. อิเม โข ภิกฺขเว อฏฺฐ โลกธมฺมา โลกํ อฏฺฐ อนุปริวตฺตนฺติ, โลโก จ อิเม โลกธมฺเม อนุปริวตฺตตี"ติ ^๗- @เชิงอรรถ: ^๑ สํ., อิ. เจตนา ^๒ ก. อุปาทานโต ภวา ขนฺธา ^๓ ก. ภูสคฺคิ @^๔ ฉ.ม. อุปาทานวิเธยฺยา ^๕ สี., อิ. อนุปรม..... @^๖ ฉ.ม. มุตฺโต สตฺโต ^๗ องฺ. อฏฺฐก. ๒๓/๕/๑๓๑

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๖ หน้าที่ ๘๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=46&page=86&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=46&A=2175&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=46&A=2175&modeTY=2&pagebreak=1#p86