อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)
หน้าที่ ๑๒๐-๑๒๑.

หน้าที่ ๑๒๐.
วตฺถุวเสน กวฬีกาตพฺพตฺตา กพฬีกาโร, อชฺโฌหริตพฺพตฺตา อาหาโร.
โอทนกุมฺมาสาทิวตฺถุกาย โอชาเยตํ นามํ. สา หิ โอชฏฺฐมกรูปานิ อาหรตีติ อาหาโร.
จกฺขุสมฺผสฺสาทิโก ฉพฺพิโธ ผสฺโส ติสฺโส เวทนา อาหรตีติ อาหาโร. มนโส
สญฺเจตนา, น สตฺตสฺสาติ มโนสญฺเจตนา ยถา จิตฺเตกคฺคตา. มนสา วา สมฺปยุตฺตา
สญฺเจตนา มโนสญฺเจตนา ยถา อาชญฺญรโถ. เตภูมกกุสลากุสลเจตนา. สา หิ
ตโย ภเว อาหรตีติ อาหาโร. วิญฺญาณนฺติ เอกูนวีสติเภทํ ปฏิสนฺธิวิญฺญาณํ. ตํ
หิ ปฏิสนฺธินามรูปํ อาหรตีติ อาหาโร. อุปาทานกฺขนฺธาติ อุปาทานโคจรา
ขนฺธา, มชฺฌปทโลโป ทฏฺฐพฺโพ. อุปาทานสมฺภูตา วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา
ยถา ติณคฺคิ ถุสคฺคิ. อุปาทานวิเธยฺยา วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา ยถา
ราชปุริโส. อุปาทานปฺปภวา วา ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา ยถา ปุปฺผรุกฺโข
ผลรุกฺโข. อุปาทานานิ ปน กามุปาทานํ ทิฏฺฐุปาทานํ สีลพฺพตุปาทานํ
อตฺตวาทุปาทานนฺติ จตฺตาริ. อตฺถโต ปน ภุสํ อาทานนฺติ อุปาทานํ.
รูปุปาทานกฺขนฺโธ เวทนุปาทานกฺขนฺโธ สญฺญุปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ
วิญฺญาณุปาทานกฺขนฺโธติ ปญฺจ.
     ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานีติ จกฺขายตนํ โสตายตนํ ฆานายตนํ ชิวฺหายตนํ
กายายตนํ มนายตนํ.
     สตฺต วิญฺญาณฏฺฐิติโยติ กตมา สตฺต. วุตฺตํ เหตํ ภควตา:-
             สนฺติ ภิกฺขเว ๑- สตฺตา นานตฺตกายา นานตฺตสญฺญิโน. เสยฺยถาปิ
        มนุสฺสา เอกจฺเจ จ เทวา เอกจฺเจ จ วินิปาติกา. อยํ ปฐมา
        วิญฺญาณฏฺฐิติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ที.ปา. ๑๑/๓๓๒,๓๕๗/๒๒๒,๒๕๘, องฺ.สตฺตก. ๒๓/๔๑/๔๑ (สฺยา)
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒๑.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา นานตฺตกายา เอกตฺตสญฺญิโน. เสยฺยถาปิ
      เทวา พฺรหฺมกายิกา ปฐมาภินิพฺพตฺตา. อยํ ทุติยา วิญฺญาณฏฺฐิติ.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา เอกตฺตกายา นานตฺตสญฺญิโน. เสยฺยถาปิ
      เทวา อาภสฺสรา. อยํ ตติยา วิญฺญาณฏฺฐิติ.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา เอกตฺตกายา เอกตฺตสญฺญิโน. เสยฺยถาปิ
      เทวา สุภกิณฺหา. อยํ จตุตฺถา วิญฺญาณฏฺฐิติ.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา
      ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา "อนนฺโต
      อากาโส"ติ อากาสานญฺจายตนูปคา. อยํ ปญฺจมี วิญฺญาณฏฺฐิติ.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม
      "อนนฺตํ วิญฺญาณนฺ"ติ วิญฺญาณญฺจายตนูปคา. อยํ ฉฏฺฐา
      วิญฺญาณฏฺฐิติ.
          สนฺติ ภิกฺขเว สตฺตา สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม
      "นตฺถิ กิญฺจี"ติ อากิญฺจญฺญายตนูปคา. อยํ สตฺตมี วิญฺญาณฏฺฐิติ.
       อิเม โข ภิกฺขเว สตฺต วิญฺญาณฏฺฐิติโยติ. ๑-
     วิญฺญาณฏฺฐิติโยติ ปฏิสนฺธิวิญฺญาณสฺส ฐานานิ สวิญฺญาณกา ขนฺธา เอว.
ตตฺถ เสยฺยถาปีติ นิทสฺสนฏฺเฐ นิปาโต. มนุสฺสาติ อปริมาเณสุปิ จกฺกวาเฬสุ
อปริมาณานํ มนุสฺสานํ วณฺณสณฺฐานาทิวเสน เทฺวปิ เอกสทิสา นตฺถิ. เยปิ
วณฺเณน วา สณฺฐาเนน วา สทิสา โหนฺติ, เตปิ อาโลกิตวิโลกิตาทีหิ วิสทิสาว
โหนฺติ, ตสฺมา นานตฺตกายาติ วุตฺตา. ปฏิสนฺธิสญฺญา ปน เนสํ ติเหตุกาปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ที.ปา. ๑๑/๓๓๒,๓๕๗๗-๙, องฺ.สตฺตก. ๒๓/๔๑/๔๑-(สฺยา)


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๒๐-๑๒๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=120&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=2678&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=2678&modeTY=2&pagebreak=1#p120