อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๑๗๒.

๕. วิโมกฺขกถา ๑. วิโมกฺขุทฺเทสวณฺณนา [๒๐๙] อิทานิ อินฺทฺริยกถานนฺตรํ กถิตาย วิโมกฺขกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา อนุปฺปตฺตา. อยํ หิ วิโมกฺขกถา อินฺทฺริยภาวนานุยุตฺตสฺส วิโมกฺขสพฺภาวโต อินฺทฺริยกถานนฺตรํ กถิตา. ตญฺจ กเถนฺโต ภควโต สมฺมุขา สุตสุตฺตนฺตเทสนา- ปุพฺพงฺคมํ กตฺวา กเถสิ. ตตฺถ สุตฺตนฺเต ตาว สุญฺญโต วิโมกฺโขติอาทีสุ สุญฺญตากาเรน นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺโต อริยมคฺโค สุญฺญโต วิโมกฺโข. โส หิ สุญฺญตาย ธาตุยา อุปฺปนฺนตฺตา สุญฺญโต, กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา วิโมกฺโข. เอเตเนว นเยน อนิมิตฺตากาเรน นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺโต อนิมิตฺโต, อปฺปณิหิตากาเรน นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺโต อปฺปณิหิโตติ เวทิตพฺโพ. เอโก หิ อาทิโตว อนิจฺจโต สงฺขาเร สมฺมสติ. ยสฺมา ปน น อนิจฺจโต สมฺมสนมตฺเตเนว มคฺควุฏฺฐานํ โหติ, ทุกฺขโตปิ อนตฺตโตปิ สมฺมสิตพฺพเมว, ตสฺมา ทุกฺขโตปิ อนตฺตโตปิ สมฺมสติ. ตสฺส เอวํ ปฏิปนฺนสฺส อนิจฺจโต เจ สมฺมสนกาเล มคฺควุฏฺฐานํ โหติ, อยํ อนิจฺจโต อภินิวิสิตฺวา อนิจฺจโต วุฏฺฐาติ นาม. สเจ ปนสฺส ทุกฺขโต อนตฺตโต สมฺมสนกาเล มคฺควุฏฺฐานํ โหติ, อยํ อนิจฺจโต อภินิวิสิตฺวา ทุกฺขโต, อนตฺตโต วุฏฺฐาติ นาม. เอส นโย ทุกฺขโต อนตฺตโต อภินิวิสิตฺวา วุฏฺฐาเนสุปิ. เอตฺถ จ โยปิ อนิจฺจโต อภินิวิฏฺโฐ, โยปิ ทุกฺขโต, โยปิ อนตฺตโต. วุฏฺฐานกาเล จ ^๑- อนิจฺจโต วุฏฺฐานํ โหติ, ตโยปิ ชนา อธิโมกฺขพหุลา โหนฺติ, สทฺธินฺทฺริยํ ปฏิลภนฺติ, อนิมิตฺตวิโมกฺเขน วิมุจฺจนฺติ, ปฐมมคฺคกฺขเณ สทฺธานุสาริโน โหนฺติ, สตฺตสุ ฐาเนสุ สทฺธาวิมุตฺตา. สเจ ปน ทุกฺขโต วุฏฺฐานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เจ, วิสุทฺธิ. ๓/๓๐๖

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๑๗๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=172&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=3868&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=3868&modeTY=2&pagebreak=1#p172