อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)
หน้าที่ ๒๑๐.

อรูปธมฺมานํ สหชาตอญฺญมญฺญนิสฺสยาทิภาเวน อุปตฺถมฺภนภาวาย. กิเลสานํ
ปริยาทานายาติ ตํตํมคฺควชฺฌานํ วุตฺตาวเสสกิเลสานํ เขปนาย.
ปฏิเวธาทิวิโสธนายาติ เอตฺถ ยสฺมา "โก จาทิ กุสลานํ ธมฺมานํ, สีลญฺจ สุวิสุทฺธํ
ทิฏฺฐิ จ อุชุกา"ติ ๑- วจนโต สีลญฺจ ทิฏฺฐิ จ สจฺจปฏิเวธสฺส อาทิ. โส จ
อาทิมคฺคกฺขเณ วิสุชฺฌติ. ตสฺมา "ปฏิเวธาทิวิโสธนายา"ติ วุตฺตํ. จิตฺตสฺส
อธิฏฺฐานายาติ สมฺปยุตฺตจิตฺตสฺส สกกิจฺเจ ปติฏฺฐานาย ๒-. จิตฺตสฺส โวทานายาติ
จิตฺตสฺส ปริสุทฺธภาวาย. วิเสสาธิคมายาติ โลกิยโต วิเสสปฏิลาภาย. อุตฺตรึ ๓-
ปฏิเวธายาติ โลกิยโต อุตฺตรึ ปฏิวิชฺฌนตฺถาย. สจฺจาภิสมยายาติ จตุนฺนํ สจฺจานํ
เอกาภิสมยาย กิจฺจนิปฺผตฺติวเสน เอกปฏิเวธาย. นิโรเธ ปติฏฺฐาปนายาติ
จิตฺตสฺส วา ปุคฺคลสฺส วา นิพฺพาเน ปติฏฺฐาปนตฺถาย. สกทาคามิมคฺคกฺขณาทีสุ
อฏฺฐ มคฺคงฺคานิ เอกโต กตฺวา ตํตํมคฺควชฺฌกิเลสปฺปหานํ วุตฺตํ. เอวํ วจเน การณํ
เหฏฺฐา วุตฺตเมว. ยสฺมา อุปรูปริมคฺเคนาปิ สุฏฺฐุ อาทิวิโสธนา สุฏฺฐุ
จิตฺตโวทานญฺจ โหติ, ตสฺมา ตานิปิ ปทานิ วุตฺตานิ.
     ทสฺสนมคฺโคติอาทีหิ ยาว ปริโยสานา ตสฺส ธมฺมสฺส ลกฺขณวเสน มคฺคฏฺโฐ
วุตฺโต. ตานิ สพฺพานิปิ ปทานิ อภิญฺเญยฺยนิทฺเทเส วุตฺตตฺถาเนว. เอวเมตฺถ
ยถาสมฺภวํ โลกิยโลกุตฺตโร มคฺโค นิทฺทิฏฺโฐ. เหตุฏฺเฐน มคฺโคติ จ อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค นิทฺทิฏฺโฐ. ๔- นิปฺปริยายมคฺคตฺตา จสฺส ปุน "มคฺโค"ติ น วุตฺตํ.
อาธิปเตยฺยฏฺเฐน อินฺทฺริยาติอาทีนิ จ อินฺทฺริยาทีนํ อตฺถวเสน ๕- วุตฺตานิ, น
มคฺคฏฺฐวเสน.
     สจฺจานีติ เจตฺถ สจฺจญาณานิ. สพฺเพปิ เต ธมฺมา นิพฺพานสฺส ปฏิปทฏฺเฐน
มคฺโค. อนฺเต วุตฺตํ นิพฺพานํ ปน สํสารทุกฺขาภิภูเตหิ ทุกฺขนิสฺสรณตฺถิเกหิ
สปฺปุริเสหิ มคฺคียติ คเวสียตีติ มคฺโคติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพนฺติ.
                       มคฺคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ: ๑ สํ.มหา. ๑๙/๓๖๙,๓๘๑/๑๒๕,๑๔๓  ๒ อิ. ปติฏฺฐานาย  ๓ ฉ.ม. อุตฺตริ เอวมุปริปิ
@๔ ก. เหตุฏฺเฐน มคฺโค นิทฺทิฏฺโฐ  ๕ ก....อาทีนิ จ อินฺทฺริยาทีนํ อตฺถวเสน


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๑๐.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=210&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=4735&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=4735&modeTY=2&pagebreak=1#p210