อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๒๐.

ปุพฺพภาเค อเนกนฺติกํ ยุคนทฺธภาวนํ อวตฺวา มคฺคกฺขเณ เอกนฺเตน ลพฺภมานยุคนทฺธภาวนเมว ทสฺเสนฺโน โสฬสหิ อากาเรหีติอาทิมาห. ตตฺถ อารมฺมณฏฺเฐนาติอาทีสุ สตฺตรสสุ อากาเรสุ อนฺเต อุทฺทิฏฺฐํ ยุคนทฺธํ มูลปเทน เอกฏฺฐตฺตา ตํ วิปฺปหาย เสสานํ วเสน "โสฬสหี"ติ วุตฺตํ. อารมฺมณฏฺเฐนาติ อาลมฺพนฏฺเฐน, อารมฺมณวเสนาติ อตฺโถ. เอวํ เสเสสุปิ. โคจรฏฺเฐนาติ อารมฺมนฏฺเฐปิ สติ นิสฺสยิตพฺพฏฺฐานฏฺเฐน. ปหานฏฺเฐนาติ ปชหนฏฺเฐน. ปริจฺจาคฏฺเฐนาติ ปหาเนปิ สติ ปุน อนาทิยเนน ปริจฺจาคฏฺเฐน. วุฏฺฐานฏฺเฐนาติ อุคฺคมนฏฺเฐน. วิวฏฺฏนฏฺเฐนาติ อุคฺคมเนปิ สติ อปุนราวฏฺฏเนน นิวตฺตนฏฺเฐน. สนฺตฏฺเฐนาติ นิพฺพุตฏฺเฐน. ปณีตฏฺเฐนาติ นิพฺพุตฏฺเฐปิ สติ อุตฺตมฏฺเฐน. อตปฺปกฏฺเฐน วา. วิมุตฺตฏฺเฐนาติ พนฺธนาปคตฏฺเฐน. อนาสวฏฺเฐนาติ พนฺธนโมกฺเขปิ สติ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตมานาสววิรหิฏฺเฐน. ^๑- ตรณฏฺเฐนาติ อโนสีทิตฺวา ปิลวนฏฺเฐน, อติกฺกมนฏฺเฐน วา. อนิมิตฺตฏฺเฐนาติ สงฺขารนิมิตฺตวิรหิตฏฺเฐน. อปฺปฏิหิตฏฺเฐนาติ ปณิธิวิรหิตฏฺเฐน. สุญฺญตฏฺเฐนาติ อภินิเวสวิรหิตฏฺเฐน. เอกรสฏฺเฐนาติ เอกกิจฺจฏฺเฐน. อนติวตฺตนฏฺเฐนาติ อญฺญมญฺญํ อนติกฺกมนฏฺเฐน. ยุคนทฺธฏฺเฐนาติ ยุคลกฏฺเฐน. อุทฺธจฺจํ ปชหโต, อวิชฺชํ ปชหโตติ โยคิโน ตสฺส ตสฺส ปฏิปกฺขปฺปหานวเสน วุตฺตํ. นิโรโธ เจตฺถ นิพฺพานเมว. อญฺญมญฺญํ นาติวตฺตนฺตีติ สมโถ เจ วิปสฺสนํ อติวตฺเตยฺย, ลีนปกฺขิกตฺตา สมถสฺส จิตฺตํ โกสชฺชาย สํวตฺเตยฺย. วิปสฺสนา เจ สมถํ อติวตฺเตยฺย อุทฺธจฺจปกฺขิกตฺตา วิปสฺสนาย จิตฺตํ อุทฺธจฺจาย สํวตฺเตยฺย. ตสฺมา สมโถ จ วิปสฺสนํ อนติวตฺตมาโน โกสชฺชปาตํ น กโรติ, วิปสฺสนา สมถํ อนติวตฺตมานา อุทฺธจฺจปาตํ น กโรติ. สมโถ สมํ ปวตฺตมาโน วิปสฺสนํ อุทฺธจฺจปาตโต รกฺขติ, วิปสฺสนา สมํ ปวตฺตมานา สมถํ โกสชฺชปาตโต รกฺขติ. เอวมิเม อุโภ อญฺญมญฺญํ อนติวตฺตนกิจฺเจน เอกกิจฺจา, สมา หุตฺวา ปวตฺตมาเนน ^๒- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปวตฺตมานาสวา วิรหิตฏฺเฐน ^๒ สี. ปวตฺตมานา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๒๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=220&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=4960&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=4960&modeTY=2&pagebreak=1#p220