อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๔๗.

๕. วิราคกถาวณฺณนา [๒๘] อิทานิ มคฺคปโยชนปริโยสานาย เมตฺตากถาย อนนฺตรํ กถิตาย วิราคสงฺขาตมคฺคปุพฺพงฺคมาย วิราคกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. ตตฺถ ปฐมํ ตาว "นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ วิราคา วิมุจฺจตี"ติ ^๑- วุตฺตานํ ทฺวินฺนํ สุตฺตนฺตปทานํ อตฺถํ นิทฺทิสิตุกาเมน วิราโค มคฺโค, วิมุตฺติ ผลนฺติ อุทฺเทโส ฐปิโต. ตตฺถ ปฐมํ วจนตฺถํ ตาว นิทฺทิสิตุกาโม กถํ วิราโค มคฺโคติอาทิมาห. ตตฺถ วิรชฺชตีติ วิรตฺตา โหติ. เสสานิ มคฺคญาณนิทฺเทเส วุตฺตตฺถานิ. วิราโคติ ยสฺมา สมฺมาทิฏฺฐิ วิรชฺชติ, ตสฺมา วิราโค นามาติ อตฺโถ. โส จ วิราโค ยสฺมา วิราคารมฺมโณ ฯเปฯ วิราเค ปติฏฺฐิโต, ตสฺมา จ วิราโคติ เอวํ "วิราคารมฺมโณ"ติอาทีนํ ปญฺจนฺนํ วจนานํ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. ตตฺถ วิราคารมฺมโณติ นิพฺพานารมฺมโณ วิราคโคจโรติ นิพฺพานวิสโย. วิราเค สมุทาคโตติ นิพฺพาเน สมุปฺปนฺโน. วิราเค ฐิโตติ ปวตฺติวเสน นิพฺพาเน ฐิโต. วิราเค ปติฏฺฐิโตติ อนิวตฺตนวเสน นิพฺพาเน ปติฏฺฐิโต. นิพฺพานญฺจ วิราโคติ นิพฺพานํ วิราคเหตุตฺตา วิราโค. นิพฺพานารมฺมณตาชาตาติ นิพฺพานารมฺมเณ ชาตา, นิพฺพานารมฺมณภาเวน วา ชาตา. เต มคฺคสมฺปยุตฺตา สพฺเพว ผสฺสาทโย ธมฺมา วิรชฺชนฏฺเฐน วิราคา โหนฺตีติ วิราคา นาม โหนฺติ. สหชาตานีติ สมฺมาทิฏฺฐิสหชาตานิ สมฺมาสงฺกปฺปาทีนิ สตฺต มคฺคงฺคานิ. วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโคติ วิราคํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา คจฺฉนฺตีติ วิราคารมฺมณตฺตา วิราโค นาม, มคฺคนฏฺเฐน มคฺโค นาม โหตีติ อตฺโถ. เอเกกมฺปิ มคฺคงฺคํ มคฺโคติ นามํ ลภติ. อิติ เอเกกสฺส องฺคสฺส มคฺคตฺเต วุตฺเต สมฺมาทิฏฺฐิยาปิ มคฺคตฺตํ วุตฺตเมว โหติ. ตสฺมาเยว จ เอเตน @เชิงอรรถ: ^๑ วิ.มหา. ๔/๒๓/๑๙, สํ.ข. ๑๗/๕๙/๕๖

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๔๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=247&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=5568&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=5568&modeTY=2&pagebreak=1#p247