อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๗๐.

จตุโยนิปริจฺเฉทกญาณํ, ปญฺจคติปริจฺเฉทกญาณํ, สํยุตฺตเก ^๑- อาคตานิ เตสตฺตติ ญาณานิ, สตฺตสตฺตติ ญาณานีติ เอวมญฺญานิปิ อเนกานิ ญาณสหสฺสานิ. เอตํ ญาณพลํ นาม. อิธาปิ ญาณพลเมว อธิปฺเปตํ. ญาณํ หิ อกมฺปิยฏฺเฐน อุปตฺถมฺภนฏฺเฐน จ พลนฺติ วุตฺตํ. ฐานญฺจ ฐานโตติ การณญฺจ การณโต. การณํ หิ ยสฺมา ตตฺถ ผลํ ติฏฺฐติ ตทายตฺตวุตฺติตาย อุปฺปชฺชติ เจว ปวตฺตติ จ, ตสฺมา ฐานนฺติ วุจฺจติ. ตํ ภควา เย เย ธมฺมา เยสํ เยสํ ธมฺมานํ เหตู ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ ฐานนฺติ, เย เย ธมฺมา เยสํ เยสํ ธมฺมานํ น เหตู น ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ อฏฺฐานนฺติ ปชานนฺโต ฐานญฺจ ฐานโต อฏฺฐานญฺจ อฏฺฐานโต ยถาภูตํ ปชานาติ. ยมฺปีติ เยน ญาเณน. อิทมฺปีติ อิทมฺปิ ฐานาฏฺฐานญาณํ, ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ นาม โหตีติ อตฺโถ. เอวํ เสสปเทสุปิ โยชนา เวทิตพฺพา. (๑) อาสภํ ฐานนฺติ ^๒- เสฏฺฐฏฺฐานํ อุตฺตมฏฺฐานํ, อาสภา วา ปุพฺพพุทฺธา, เตสํ ฐานนฺติ อตฺโถ. อปิจ ควสตเชฏฺฐโก อุสโภ, ควสหสฺสเชฏฺฐโก วสโภ, วชสตเชฏฺฐโก วา อุสโภ, วชสหสฺสเชฏฺฐโก วสโภ, สพฺพควเสฏฺโฐ สพฺพปริสฺสยสโห เสโต ปาสาทิโก มหาภารวโห อสนิสตสทฺเทหิปิ อสนฺตสนีโย ^๓- นิสโภ, โส อิธ อุสโภติ อธิปฺเปโต. อิทมฺปิ หิ ตสฺส ปริยายวจนํ. อุสภสฺส อิทนฺติ ^๔- อาสภํ. ฐานนฺติ จตูหิ ปาเทหิ ปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา อวฏฺฐานํ. ^๕- อิทํ ปน อาสภํ วิยาติ อาสภํ. ยเถว หิ นิสภสงฺขาโต อุสโภ อุสภพเลน สมนฺนาคโต จตูหิ ปาเทหิ ปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา อจลฏฺฐาเนน ^๖- ติฏฺฐติ, เอวํ ตถาคโตปิ ทสหิ ตถาคตพเลหิ สมนฺนาคโต จตูหิ เวสารชฺชปาเทหิ อฏฺฐปริสปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา สเทวเก โลเก เกนจิ ปจฺจตฺถิเกน @เชิงอรรถ: ^๑ สํ.นิ. ๑๖/๓๓/๕๔ ^๒ อิ. อาสภฏฺฐานนฺติ ^๓ อสมฺปกมฺปิโย (ม.อ. ๑/๓๔๗, สํ.อ. @๒/๕๒, อภิ.อ. ๒/๔๒๖) ^๔ อิ. เอตนฺติ ^๕ อจลฏฺฐานํ (ม.อ. ๑/๓๔๗, อภิ.อ. ๒/๔๒๖) @^๖ อิ. อจลฏฺฐาเน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๗๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=270&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=6085&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=6085&modeTY=2&pagebreak=1#p270