อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๗๔.

ปุพฺเพนิวาสทิพฺพจกฺขุอาสวกฺขยญาณานิ เหฏฺฐา ปกาสิตาเนว. (๘,๙,๑๐) ตตฺถ อาสวานํ ขยาติ อรหตฺตมคฺเคน สพฺพกิเลสานํ ขยา. อนาสวนฺติ อาสววิรหิตํ. เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตินฺติ เอตฺถ เจโตวจเนน อรหตฺตผลสมฺปยุตฺโต สมาธิ, ปญฺญาวจเนน ตํสมฺปยุตฺตา จ ปญฺญา วุตฺตา. ตตฺถ จ สมาธิ ราคโต วิมุตฺตตฺตา เจโตวิมุตฺติ, ปญฺญา อวิชฺชาย วิมุตฺตตฺตา ปญฺญาวิมุตฺตีติ เวทิตพฺพา. วุตฺตํ เหตํ ภควตา "โย หิสฺส ภิกฺขเว สมาธิ, ตทสฺส สมาธินฺทฺริยํ. ยา หิสฺส ภิกฺขเว ปญฺญา, ตทสฺส ปญฺญินฺทฺริยํ. ^๑- อิติ โข ภิกฺขเว ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ อวิชฺชาวิราคา ปญฺญาวิมุตฺตี"ติ. ^๒- อปิเจตฺถ สมถพลํ เจโตวิมุตฺติ, วิปสฺสนาพลํ ปญฺญาวิมุตฺตีติ เวทิตพฺพํ. ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว. สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวาติ อธิกาย ปญฺญาย อตฺตนาเยว ปจฺจกฺขํ กตฺวา, อปรปฺปจฺจเยน ญตฺวาติ อตฺโถ. อุปสมฺปชฺชาติ อธิคนฺตฺวา นิปฺผาเทตฺวา วา. อิเมสํ ปน ทสนฺนํ ทสพลญาณานํ วิตฺถาโร อภิธมฺเม วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพ. ตตฺถ ปรวาทิกถา โหติ:- ทสพลญาณํ นาม ปาฏิเยกฺกํ ญาณํ นตฺถิ, สพฺพญฺญุตญฺญาณสฺเสวายํ ปเภโทติ. น ตํ ตถา ทฏฺฐพฺพํ. อญฺญเมว หิ ทสพลญาณํ, อญฺญํ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ. ทสพลญาณํ หิ สกสกกิจฺจเมว ชานาติ, สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ตมฺปิ, ตโต อวเสสมฺปิ ชานาติ. ทสพลญาเณสุ หิ ปฐมํ การณาการณเมว ชานาติ, ทุติยํ กมฺมนฺตรวิปากนฺตรเมว, ตติยํ กมฺมปริจฺเฉทเมว, จตุตฺถํ ธาตุนานตฺตการณเมว, ปญฺจมํ สตฺตานํ อชฺฌาสยาธิมุตฺติเมว, ฉฏฺฐํ อินฺทฺริยานํ ติกฺขมุทุภาวเมว, สตฺตมํ ฌานาทีหิ สทฺธึ เตสํ สงฺกิเลสาทิเมว, อฏฺฐมํ ปุพฺเพนิวุตฺถขนฺธสนฺตติเมว, นวมํ สตฺตานํ จุติปฏิสนฺธิเมว, ทสมํ สจฺจปริจฺเฉทเมว. สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปน เอเตหิ ชานิตพฺพญฺจ, ตโต อุตฺตริญฺจ ปชานาติ. เอเตสํ ปน กิจฺจํ น สพฺพํ @เชิงอรรถ: ^๑ สํ.มหา. ๑๙/๕๒๐/๑๙๘ ^๒ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๕/๓๑๔

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๗๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=274&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=6176&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=6176&modeTY=2&pagebreak=1#p274