อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)
หน้าที่ ๓๖๗.

อนุโลเมตีติ อนุโลมิกํ, ตเทว ขนฺติมเปกฺขิตฺวา อนุโลมิกา. สพฺพสงฺขารา ตสฺส
อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต ขมนฺติ รุจฺจนฺตีติ ขนฺติ. สา มุทุกา มชฺฌิมา ติกฺขาติ
ติวิธา. กลาปสมฺมสนาทิกา อุทยพฺพยญาณปริโยสานา มุทุกานุโลมิกา ขนฺติ.
ภงฺคานุปสฺสนาทิกา สงฺขารุเปกฺขาญาณปริโยสานา มชฺฌิมานุโลมิกา ขนฺติ.
อนุโลมญาณํ ติกฺขานุโลมิกา ขนฺติ. สมนฺนาคโตติ อุเปโต. เนตํ ฐานํ วิชฺชตีติ
ยถาวุตฺตํ เอตํ ฐานํ เอตํ การณํ น วิชฺชติ. สมฺมตฺตนิยามนฺติ เอตฺถ
"หิตสุขาวโห เม ภวิสฺสตี"ติ เอวํ อาสีสโต ตเถว สมฺภวโต อสุภาทีสุ จ
อสุภนฺติอาทิอวิปรีตปฺปวตฺติสพฺภาวโต จ สมฺมา สภาโวติ สมฺมตฺโต, อนนฺตรผลทานาย
อรหตฺตุปฺปตฺติยา จ นิยามภูตตฺตา นิยาโม, นิจฺฉโยติ อตฺโถ. สมฺมตฺโต จ โส
นิยาโม จาติ สมฺมตฺตนิยาโม. โก โส? โลกุตฺตรมคฺโค, วิเสสโต ปน
โสตาปตฺติมคฺโค. เตน หิ มคฺคนิยาเมน นิยตตฺตา "นิยโต สมฺโพธิปรายโณ"ติ ๑- วุตฺตํ.
ตํ สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมิสฺสติ ปวิสิสฺสตีติ เอตํ อฏฺฐานนฺติ อตฺโถ. โคตฺรภุโน
ปน มคฺคสฺส อาวชฺชนฏฺฐานิยตฺตา ๒- ตํ อนาทิยิตฺวา อนุโลมิกขนฺติยา อนนฺตรํ
สมฺมตฺตนิยาโมกฺกมนํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อถ วา อฏฺฐารสสุ มหาวิปสฺสนาสุ โคตฺรภุ
วิวฏฺฏนานุปสฺสนา โหตีติ อนุโลมิกขนฺติยา เอว สงฺคหิตา โหติ. จตูสุปิ สุตฺตนฺเตสุ
อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอเตหิ อนุโลมิกขนฺติสมฺมตฺตนิยามจตุอริยผลวเสน
จ ฉ ธมฺมาติ ฉกฺกนิปาเต ๓- จตฺตาโร สุตฺตนฺตา วุตฺตา. กณฺหปกฺขสุกฺกปกฺขทฺวยวเสน
หิ จตฺตาโร สุตฺตนฺตาว โหนฺตีติ.
     [๓๗] กติหากาเรหีติอาทิเก ปุจฺฉาปุพฺพงฺคเม สุตฺตนฺตนิทฺเทเส ปญฺจกฺขนฺเธ
อนิจฺจโตติอาทีสุ นามรูปญฺจ นามรูปสฺส ปจฺจเย จ ปริคฺคเหตฺวา กลาปสมฺมสน-
วเสน อารทฺธวิปสฺสโก โยคาวจโร ปญฺจสุ ขนฺเธสุ เอเกกํ ขนฺธํ อนิจฺจนฺติ
กตาย อาทิอนฺตวตาย จ อนิจฺจโต ปสฺสติ. อุปฺปาทวยปฏิปีฬนตาย ทุกฺขวตฺถุตาย
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหาวิ. ๑/๒๑/๑๒, ที.สี. ๙/๓๗๓/๑๕๖  ๒ ก. อาวชฺชนฏฺฐานิกตฺตา ๓ องฺ.ฉกฺก.
@๒๒/๓๖๙/๔๙๑ (สฺยา)


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๓๖๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=367&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=8290&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=8290&modeTY=2&pagebreak=1#p367