อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๑๘๕.

กุมาริกา, สามํ อาคจฺฉถ, อุทาหุ อเมฺหว อาเนมา"ติ. โส "มยิ อาคจฺฉนฺเต ชนปทปีฬา ภวิสฺสติ, ตุเมฺหว นํ อาเนถา"ติ เปเสสิ. อมจฺจาปิ ทาริกํ ^๑- คเหตฺวา นครา นิกฺขมิตฺวา กุมารสฺส ปาเหสุํ "ลทฺธา สุวณฺณรูปสทิสา กุมาริกา"ติ. กุมาโร สุตฺวาว ราเคน อภิภูโต ปฐมชฺฌานา ปริหายิ. โส ทูตปรมฺปราย เปเสสิ "สีฆํ อาเนถ สีฆํ อาเนถา"ติ. เต สพฺพตฺถ เอกรตฺติวาเสน พาราณสึ ปตฺวา พหินคเร ฐิตา รญฺโญ เปเสสุํ "อชฺเชว ปวิสิตพฺพํ, โน"ติ. ราชา "เสฏฺฐกุลา อานีตา ทาริกา, มงฺคลกิริยํ กตฺวา มหาสกฺกาเรน ปเวเสสฺสาม, อุยฺยานํ ตาว นํ เนถา"ติ อาห. เต ตถา อกํสุ. สา อจฺจนฺตสุขุมาลา กุมาริกา ยานุคฺฆาเฏน อุพฺพาฬฺหา อทฺธานปริสฺสเมน อุปฺปนฺนวาตโรคา มิลาตมาลา วิย หุตฺวา รตฺติภาเค กาลมกาสิ. อมจฺจา "สกฺการา ปริภฏฺฐมฺหา"ติ ปริเทวึสุ. ราชา จ นาครา จ "กุลวํโส วินฏฺโฐ"ติ ปริเทวึสุ. สกลนครํ โกลาหลํ อโหสิ. กุมารสฺส สุตมตฺเตเยว มหาโสโก อุทปาทิ. ตโต กุมาโร โสกสฺส มูลํ ขนิตุํ อารทฺโธ. โส เอวํ จินฺเตสิ "อยํ โสโก นาม น อชาตสฺส โหติ, ชาตสฺส ปน โหติ. ตสฺมา ชาตึ ปฏิจฺจ โสโก, ชาติ ปน กึ ปฏิจฺจาติ. ภวํ ปฏิจฺจ ชาตี"ติ. เอวํ ปุพฺพภาวนานุภาเวน โยนิโส มนสิกโรนฺโต อนุโลมปฏิโลมํ ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ทิสฺวา ปุน อนุโลมญฺจ สงฺขาเร สมฺมสนฺโต ตตฺเถว นิสินฺโน ปจฺเจกสมฺโพธึ สจฺฉากาสิ. อมจฺจา ตํ มคฺคผลสุเขน สุขิตํ สนฺตินฺทฺริยํ สนฺตมานสํ นิสินฺนํ ทิสฺวา ปณิปาตํ กตฺวา อาหํสุ "มา โสจิ เทว มหนฺโต ชมฺพุทีโป, อญฺญํ ตโต สุนฺทรตรํ กญฺญํ อาเนสฺสามา"ติ. โส อาห "น โสจามิ, นิสฺโสโก ปจฺเจกพุทฺโธ อหนฺ"ติ. อิโต ปรํ สพฺพํ วุตฺตปุริมคาถาสทิสเมว ฐเปตฺวา คาถาวณฺณนํ. คาถาวณฺณนา ปน เอวํ เวทิตพฺพา:- สํสคฺคชาตสฺสาติ ชาตสํสคฺคสฺส. ตตฺถ ทสฺสนสวนกายสมุลฺลปนสมฺโภคสํสคฺควเสน ปญฺจวิโธ สํสคฺโค. ตตฺถ อญฺญมญฺญํ ทิสฺวา จกฺขุวิญฺญาณวีถิวเสน อุปฺปนฺนราโค ทสฺสนสํสคฺโค นาม. @เชิงอรรถ: ^๑ อิ. ตํ ทาริกํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๑๘๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=49&page=185&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=4649&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=49&A=4649&modeTY=2&pagebreak=1#p185