อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๒๔๖.

ปจฺเจกพุทฺธา สตตปฺปิตาเมติ อิเม ปจฺเจกญาณาธิคมา พุทฺธา สตตํ นิจฺจกาลํ อปฺปิตา สุหิตา ปริปุณฺณา, สตฺตาหํ นิราหาราปิ นิโรธสมาปตฺติผลสมาปตฺติวเสน ปริปุณฺณาติ อตฺโถ. [๑๓๗] ปติเอกา ^๑- วิสุํ สมฺมาสมฺพุทฺธโต วิสทิสา อญฺเญ อสาธารณพุทฺธา ปจฺเจกพุทฺธา. อถ วา:- "อุปสคฺคา นิปาตา จ ปจฺจยา จ อิเม ตโย เนเกเนกตฺถวิสยา อิติ เนรุตฺติกา พฺรวุนฺ"ติ วุตฺตตฺตา ปติสทฺทสฺส เอกอุปสคฺคตฺตา ปติ ปธาโน หุตฺวา สามิภูโต อเนเกสํ ทายกานํ อปฺปมตฺตกมฺปิ อาหารํ ปฏิคฺคเหตฺวา สคฺคโมกฺขสฺส ปาปุณนโต. ตถา หิ อนฺนภารสฺส ภตฺตภาคํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปสฺสนฺตสฺเสว ภุญฺชิตฺวา เทวตาหิ สาธุการํ ทาเปตฺวา ตทเหว ตํ ทุคฺคตํ เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปาเปตฺวา โกฏิสงฺขธนุปฺปาทเนน จ, ขทิรงฺคารชาตเก มาเรน นิมฺมิตขทิรงฺคารกูโปปริอุฏฺฐิตปทุมกณฺณิกํ ^๒- มทฺทิตฺวา โพธิสตฺเตน ทินฺนํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว อากาสคมเนน โส มนุสฺสุปฺปาทเนน จ, ปทุมวตีอคฺคมเหสีปุตฺตานํ มหาชนกรญฺโญ เทวิยา อาราธเนน คนฺธมาทนโต อากาเสน อาคมฺม ทานปฏิคฺคหเณน มหาชนกโพธิสตฺตสฺส จ เทวิยา จ โสมนสฺสุปฺปาทเนน จ, ตถา อพุทฺธุปฺปาเท ฉาตกภเย สกลชมฺพุทีเป อุปฺปนฺเน พาราณสิเสฏฺฐิโน ฉาตกภยํ ปฏิจฺจ ปูเรตฺวา รกฺขิเต สฏฺฐิสหสฺสโกฏฺฐาคาเร วีหโย เขเปตฺวา ภูมิยํ นิขาตธญฺญานิ จ จาฏิสหสฺเสสุ ปูริตธญฺญานิ จ เขเปตฺวา สกลปาสาทภิตฺตีสุ มตฺติกาหิ มทฺทิตฺวา ลิมฺปิตธญฺญานิ จ เขเปตฺวา ตทา นาฬิมตฺตเมวาวสิฏฺฐํ "อิทํ ภุญฺชิตฺวา อชฺช มริสฺสามา"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา สยนฺตสฺส คนฺธมาทนโต เอโก ปจฺเจกพุทฺโธ อาคนฺตฺวา เคหทฺวาเร อฏฺฐาสิ. เสฏฺฐิ ตํ ทิสฺวา ปสาทํ อุปฺปาเทตฺวา ชีวิตํ ปริจฺจชมาโน ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปตฺเต โอกิริ. ปจฺเจกพุทฺโธ วสนฏฺฐานํ คนฺตฺวา อตฺตโน อานุภาเวน ปสฺสนฺตสฺเสว เสฏฺฐิสฺส ปญฺจปจฺเจกพุทฺธสเตหิ สห ปริภุญฺชิ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปติ ปาฏิเยกฺกํ. ^๒ สี....ปทุมกิญฺชกฺขํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๒๔๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=49&page=246&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=6139&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=49&A=6139&modeTY=2&pagebreak=1#p246