อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๒๘๒.

สพฺพอสุรานํ สพฺพเทวานญฺจ อาลโย อคารภูโต ยถา, ตเถว ตฺวํ มหาวีร สพฺพปาณินํ ชราพฺยาธิมรณาทีหิ ปโมจนโต โอสโธ วิย. ยถา โส หิมวา นาคาทีนํ อาลโย, ตถา, ตเถว ตฺวํ มหาวีร สพฺพปาณินํ ชราพฺยาธิมรณาทีหิ ปโมจนโต โอสโธ วิย. ยถา โส หิมวา นาคาทีนํ อาลโย, ตถา เตวิชฺชาย จ ฉฬภิญฺาย จ อิทฺธิยา จ ปารมึ ปริโยสานํ คตา ปตฺตา ตุวํ นิสฺสาย วสนฺตีติ สมฺพนฺโธ. เหฏฺา วา อุปริ วา อุปมาอุปเมยฺยวเสน คาถานํ สมฺพนฺธนยา สุวิญฺเยฺยาว. [๓๔๒] อาสยานุสยํ ตฺวาติ เอตฺถ อาสโยติ อชฺฌาสโย จริยา, อนุสโยติ ถามคตกิเลโส. "อยํ ราคจริโต อยํ โทสจริโต อยํ โมหจริโต"ติอาทินา อาสยญฺจ อนุสยํ กิเลสปวตฺติญฺจ ชานิตฺวาติ อตฺโถ. อินฺทฺริยานํ พลาพลนฺติ สทฺธินฺทฺริยาทีนํ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ ติกฺขินฺทฺริโย มุทินฺทฺริโย สฺวากาโร ทฺวากาโร สุวิญฺาปโย ทุวิญฺาปโยติ เอวํ พลาพลํ ชานิตฺวา. ภพฺพาภพฺเพ วิทิตฺวานาติ "มยา เทสิตํ ธมฺมํ ปฏิวิชฺฌิตุํ อยํ ปุคฺคโล ภพฺโพ สมตฺโถ อยํ ปุคฺคโล อภพฺโพ"ติ วิทิตฺวา ปจฺจกฺขํ กตฺวา ภนฺเต สพฺพญฺุ ตฺวํ จาตุทฺทีปิกมหาเมโฆ วิย ธมฺมเทสนาสีหนาเทน อภีตนาเทน คชฺชสิ สกลํ จกฺกวาฬํ เอกนินฺนาทํ กโรสิ. [๓๔๓-๔] จกฺกวาฬปริยนฺตาติ สมนฺตา จกฺกวาฬคพฺภํ ปูเรตฺวา ปริสา นิสินฺนา ภเวยฺย. เต เอวํ นิสินฺนา นานาทิฏฺี อเนกทสฺสนคาหิโน วิวทมาโน เทฺวฬฺหกชาโต วิวทนฺติ, ตํ เตสํ วิมติจฺเฉทนาย ทุพุทฺธิฉินฺทนตฺถาย สพฺเพสํ สตฺตานํ จิตฺตมญฺาย จิตฺตาจารํ ตฺวา โอปมฺมกุสโล อุปมาอุปเมยฺเยสุ ทกฺโข ตฺวํ มุนิ เอกํ ปญฺหํ กเถนฺโตว เอเกเนว ปญฺหกถเนน สกลจกฺกวาฬคพฺเภ นิสินฺนานํ ปาณีนํ วิมตึ สํสยํ ฉินฺทสิ นิกฺกงฺขํ กโรตีติ อตฺโถ. [๓๔๕] อุปทิสสทิเสเหวาติ เอตฺถ อุทกสฺส อุปริ ทิสฺสนฺติ ปากฏา โหนฺตีติ อุปทิสา, เสวาลา. อุปทิเสหิ สทิสา อุปทิสสทิสา, มนุสฺสา. ยถา หิ อุปทิสา เสวาลา อุทกํ อทิสฺสมานํ กตฺวา ตสฺสุปริ ปตฺถริตฺวา ิตาโหนฺติ, ตถา วสุธา ปวี เตหิ อุปทิสสทิเสหิ เอว มนุสฺเสหิ นิรนฺตรํ ปตฺถริตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๒๘๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=49&page=282&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=7027&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=49&A=7027&pagebreak=1#p282