อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๓๓๒.

วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. สตฺถาปิ นํ สยเมว สกลํ วินยปิฏกํ อุคฺคณฺหาเปสิ. โส อปรภาเค ภารุกจฺฉวตฺถุํ อชฺชุกวตฺถุํ กุมารกสฺสปวตฺถุนฺติ อิมานิ ตีณิ วตฺถูนิ วินิจฺฉินิ. สตฺถา เอเกกสฺมึ วินิจฺฉเย สาธุการํ ทตฺวา ตโย วินิจฺฉเย อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา เถรํ วินยธรานํ ภิกฺขูนํ ^๑- อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. [๔๔๑] เอวํ โส เอตทคฺคฏฺฐานํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต ตํ ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต นคเร หํสวติยาติอาทิมาห. ตตฺถ หํสวติยาติ หํสาวฏฺฏอากาเรน วติ ปาการปริกฺเขโป ยสฺมึ นคเร, ตํ นครํ หํสวตี. อถ วา อเนกสงฺขา หํสา ตฬากโปกฺขรณีสรปลฺลลาทีสุ นิวสนฺตา อิโต จิโต จ วิธาวมานา วสนฺติ เอตฺถาติ หํสวตี, ตสฺสา หํสวติยา. สุชาโต นาม พฺราหฺมโณติ สุฏฺฐุ ชาโตติ สุชาโต, "อกฺขิตฺโต อนุปกุฏฺโฐ"ติ วจนโต อครหิโต หุตฺวา ชาโตติ อตฺโถ. อสีติโกฏินิจโยติ อสีติโกฏิธนราสิโก ปหูตธนธญฺญวา อสงฺเขฺยยฺยธนธญฺญวา พฺราหฺมโณ สุชาโต นาม อโหสินฺติ สมฺพนฺโธ. [๔๔๒] ปุนปิ ตสฺเสว มหนฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อชฺฌายโกติอาทิมาห. ตตฺถ อชฺฌายโกติ ปเรสํ เวทตฺตยาทึ วาเจตา. มนฺตธโรติ มนฺตา วุจฺจติ ปญฺญา, อถพฺพนเวทพฺยากรณาทิชานนปญฺญวาติ อตฺโถ. ติณฺณํ เวทาน ปารคูติ อิรุเวทยชุเวทสามเวทสงฺขาตานํ ติณฺณํ เวทานํ ปริโยสานํ ปตฺโตติ อตฺโถ. ลกฺขเณติ ลกฺขณสตฺเถ, พุทฺธปจฺเจกพุทฺธจกฺกวตฺติปุริสานํ หตฺถปาทาทีสุ ทิสฺสมานลกฺขณปกาสนกคนฺเถ จาติ อตฺโถ. อิติหาเสติ "อิติห อาส อิติห อาสา"ติ โปราณกถาปฺปกาสเก คนฺเถ. สธมฺเมติ สกธมฺเม พฺราหฺมณธมฺเม ปารมึ คโต ปริโยสานํ โกฏึ คโต ปตฺโตติ อตฺโถ. [๔๔๓] ปริพฺพาชาติ เย นิคณฺฐสาวกา, เต สพฺเพ นานาทิฏฺฐิกา ตทา มหิยา ปฐวีตเล จรนฺตีติ สมฺพนฺโธ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๓๓๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=49&page=332&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=8296&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=49&A=8296&modeTY=2&pagebreak=1#p332