อรรถกถาเล่มที่ ๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ที.อ. (สุมงฺคล.๒)
หน้าที่ ๑๐-๑๑.

หน้าที่ ๑๐.
ปุปฺผิตา. น เกวลญฺจ ปาฏลิโย, ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ สพฺพรุกฺขานํ ขนฺเธสุ
ขนฺธปทุมานิ, สาขาสุ สาขาปทุมานิ, ลตาสุ ลตาปทุมานิ, อากาเสสุ ๑-
อากาสปทุมานิ ปุปฺผิตานิ, ปวีตลํ ภินฺทิตฺวาปิ มหาปทุมานิ อุฏฺิตานิ.
มหาสมุทฺโทปิ ปญฺจวณฺเณหิ ปทุเมหิ นีลุปฺปลรตฺตุปฺปเลหิ จ สญฺฉนฺโน อโหสิ.
สกลทสสหสฺสจกฺกวาฬํ ธฺมาลากุลํ ตตฺถ ตตฺถ นิพทฺธปุปฺผทามวิสฏฺมาลาคุณ-
วิปฺปกิณฺณํ ๒- นานาวณฺณกุสุมสมุชฺชลํ นนฺทนวนจิตฺตลตาวนมิสฺสกวนปารุสกวนสทิสํ ๓-
อโหสิ. ปุรตฺถิมจกฺกวาฬมุขวฏฺฏิยํ อุสฺสิตทฺธชา ปจฺฉิมจกฺกวาฬมุขวฏฺฏิยํ ๔-
อภิหนนฺติ. ปจฺฉิมทกฺขิณอุตฺตรจกฺกวาฬมุขวฏฺฏิยํ อุสฺสิตทฺธชา
ทกฺขิณจกฺกวาฬมุขวฏฺฏึ อภิหนนฺติ. เอวํ อญฺมญฺ สิริสมฺปนฺนานิ ๕- จกฺกวาฬานิ
อเหสุํ. อภิสมฺพุทฺโธติ สกลํ พุทฺธคุณวิภวสิรึ ปฏิวิชฺฌมาโน จตฺตาริ สจฺจานิ
อภิสมฺพุทฺโธ.
      "สิขี ภิกฺขเว ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปุณฺฑรีกสฺส มูเล
อภิสมฺพุทฺโธ"ติอาทีสุปิ อิมินาว นเยน วณฺณนา เวทิตพฺพา. เอตฺถ ปน
ปุณฺฑรีโกติ เสตมฺพรุกฺโข. ตสฺสาปิ ตเทว ปริมาณํ. ตํทิวสญฺจ โสปิ ทิพฺพคนฺเธหิ
ปุปฺเผหิ สุสญฺฉนฺโน อโหสิ. น เกวลญฺจ ปุปฺเผหิ, ผเลหิปิ สญฺฉนฺโน อโหสิ.
ตสฺส เอกโต ตรุณานิ ผลานิ, เอกโต มชฺฌิมานิ ผลานิ, เอกโต นาติปกฺกานิ ๖-
เอกโต สุปกฺกานิ ปกฺขิตฺตทิพฺโพชานิ วิย สุรสานิ โอชวนฺตานิ ๗- โอลมฺพนฺติ.
ยถา โส, เอวํ สกลทสสหสฺสจกฺกวาวเฬ ๘- ปุปฺผูปคา รุกฺขา ปุปฺเผหิ. ผลูปคา
รุกฺขา ผเลหิ ปฏิมณฺฑิตา อเหสุํ.
       สาโลติ สาลรุกฺโข. ตสฺสาปิ ตเทว ปริมาณํ, ตเถว ปุปฺผสิริวิภโว
เวทิตพฺโพ. สิรีสรุกฺเขปิ เอเสว นโย. อุทุมฺพรรุกฺเข ปุปฺผานิ นาเหสุํ, ผลวิภูติ
ปเนตฺถ อมฺเพ วุตฺตนยาว. ตถา นิโคฺรเธว ๙- ตถา อสฺสตฺเถวาติ. ๑๐- อิติ
สพฺพพุทฺธานํ เอโกว ปลฺลงฺโก, รุกฺขา ปน อญฺเปิ โหนฺติ. เตสุ ยสฺส ยสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อากาเส.  ๒ ฉ.ม.... มาลาคุฬวิปฺปกิณฺณํ.  ๓ ฉ.ม., อิ.... ผารุสกวนสทิสํ
@๔ ฉ.ม., อิ....มุขวฏฺฏี.  ๕ ฉ.ม. สิรีสมฺปตฺตานิ.   ๖ ฉ.ม. ผลานิ.
@๗ ฉ.ม., อิ. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ      ๘ ฉ.ม.... จกฺกวาเฬสุ.
@๙-๙ ฉ.ม., อิ. ว สทฺโท น ทิสสติ.   ๑๐ ฉ.ม. สาวกยุคปริจฺเฉเท.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑.
รุกฺขสฺส มูเล จตุมคฺคาณสงฺขาตํ โพธึ พุทฺธา ปฏิวิชฺฌนฺติ, โส โส โพธีติ
วุจฺจติ. อยํ โพธิปริจฺเฉโท นาม.
                        สาวกยุคปริจฺเฉทวณฺณนา
      [๙] สาวกยุคปริจฺเฉเท ปน ขณฺฑติสฺสนฺติ ขณฺโฑ จ ติสฺโส จ. เตสุ
ขณฺโฑ เอกปิติโก กนิฏฺภาตา, ติสฺโส ปุโรหิตปุตฺโต. ขณฺโฑ ปญฺาปารมิยา
มตฺถกํ ปตฺโต, ติสฺโส สมาธิปารมิยา. อคฺคนฺติ เปตฺวา วิปสฺสึ ภควนฺตํ
อวเสเสหิ สทฺธึ อสทิสคุณตาย อุตฺตมํ. ภทฺทยุคนฺติ อคฺคตาเยว ภทฺทยุคํ.
อภิภูสมฺภวนฺติ อภิภู จ สมฺภโว จ. เตสุ อภิภู ปญฺาปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโต
สิขินา ภควตา สทฺธึ อรุณวติโต พฺรหฺมโลกํ คนฺตฺวา พฺรหฺมปริสาย วิวิธานิ
ปาฏิหาริยานิ ทสฺเสนฺโต ธมฺมํ เทเสตฺวา ทสสหสฺสีโลกธาตุํ อนฺธกาเรน
ผริตฺวา "กึ อิทนฺ"ติ สญฺชาตสํเวคานํ โอภาสํ ผริตฺวา "สพฺเพ เม รูปญฺจ
ปสฺสนฺตุ สทฺทญฺจ สุณนฺตู"ติ อธิฏฺหิตฺวา "อารภถา"ติ ๑- คาถาทฺวยํ ๒- ภณนฺโต
สทฺทํ สาเวติ. สมฺภโว สมาธิปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโต อโหสิ.
      โสณุตฺตรนฺติ โสโณ จ อุตฺตโร จ. เตสุ ๓- โสโณ ปญฺาปารมึ
ปารมึ ปตฺโต, อุตฺตโร สมาธิปารมึ ปตฺโต. ๔- วิธูรสญฺชีวนฺติ วิธูโร จ สญฺชีโว
จ. เตสุ วิธูโร ปญฺาปารมึ ปตฺโต. ๔- สญฺชีโว สมาธิปารมึ ปตฺโต สมาปชฺชนพหุโล
รตุติฏฺานทิวาฏฺานกุฏิเลณมณฺฑปาทีสุ สมาปตฺติพเลน วายมนฺโต. ๕- เอกทิวสํ
อรญฺเ นิโรธํ สมาปชฺชิ. อถ นํ วนกมฺมิกาทโย "มโต"ติ สลฺลกฺเขตฺวา
ฌาเปสุํ. โส ยถาปริจฺเฉเทน สมาปตฺติโต วุฏฺาย จีวรานิ ปปฺโผเฏตฺวา คามํ
ปิณฺฑาย ปาวิสิ. ตทุปาทาเยว นํ "สญฺชีโว"ติ สญฺชานึสุ. ภิยฺโยสุตฺตรนฺติ
ภิยฺโยโส จ อุตฺตโร จ. เตสุ ภิยฺโยโส ปญฺาย, อุตฺตโร สมาธินา อคฺโค อโหสิ.
ติสฺสภารทฺวาชนฺติ ติสฺโส จ ภารทฺวาโช จ. เตสุ ติสฺโส ปญฺาปารมึ ปตฺโต,
ภารทฺวาโช สมาธิปารมึ ปตฺโต อโหสิ. สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานนฺติ สาริปุตฺโต จ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อารมฺภถาติ  ๒ สํ. สคา. ๑๕/๑๘๕ อรุณวตีสุตฺต  ๓ ฉ.ม. เตสุปิ.
@๔-๔ ฉ.ม. ปตฺโต อโหสิ. ๕ ฉ.ม. ายนฺโต, อิ. วายเปนฺโต.    ๖ อิ. ปตฺโต อโหสิ.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๐-๑๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=10&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=237&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=237&pagebreak=1#p10