อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๒๑.

เอวํ วิมุตฺตาติ เอตฺถ วิกฺขมฺภนวิมุตฺติตทงฺควิมุตฺติสมุจฺเฉทวิมุตฺติปฏิปฺ- ปสฺสทฺธิวิมุตฺตินิสฺสรณวิมุตฺตีติ ปญฺจวิธา วิมุตฺติ. ตตฺถ อฏฺฐสมาปตฺติโย สยํ วิกฺขมฺภิเตหิ นีวรณาทีหิ วิมุตฺตตฺตา วิกฺขมฺภนวิมุตตีติ สงฺขยํ ^๑- คจฺฉนฺติ. อนิจฺจานุปสฺสนาทิกา สตฺต อนุปสฺสนา สยํ ตสฺส ตสฺส ปจฺจนีกงฺควเสน ปริจฺฉินฺนตฺตา ^๒- เตหิ นิจฺจสญฺญาทีหิ วิมุตฺตตฺตา ตทงฺควิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. จตฺตาโร อริยมคฺคา สยํ สมุจฺฉินฺเนหิ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา สมุจฺเฉทวิมฺตตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. จตฺตาริ สามญฺญผลานิ มคฺคานุภาเวน กิเลสานํ ปฏิปฺปสฺสทฺธนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ. นิพฺพานํ สพฺพกิเลเสหิ นิสฺสรณตฺตา ^๓- อปคตตฺตา ทูเร ฐิตตฺตา นิสฺสรณวิมุตฺตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ ^๔- อิมาสํ ปญฺจนฺนํ วิมุตฺตีนํ วเสน "เอวํ วิมุตฺตา"ติ เอตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. [๑๔] ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโตติ เอกีภาวา วุฏฺฐิโต. [๑๖] อิโต โส ภิกฺขเวติ กา ^๕- อนุสนฺธิ? อิทญฺหิ สุตฺตํ "ตถาคตสฺเสเวสา ^๕- ภิกฺขเว ธมฺมธาตุ สุปฏิวิทฺธา"ติ จ "เทวตาปิ ตถาคตสฺส เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺ"ติ จ อิเมหิ ทฺวีหิ ปเทหิ อารทฺธนฺติ. ^๖- ตตฺถ เทวตาอาโรจนปทํ สุตฺตนฺตปริโยสาเน เทวจาริกาย โกลาหลํ ทสฺเสนฺโต วิจาเรสฺสติ. ธมฺมธาตุปทานุสนฺธิวเสน ปน อยํ เทสนา อารทฺธา. ตตฺถ ขตฺติโย ชาติยาติอาทีนิ เอกาทส ปทานิ นิทานกณฺเฑ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. โพธิสตฺตธมฺมตาวณฺณนา [๑๗] อถโข ภิกฺขเว วิปสฺสี โพธิสตฺโตติอาทีสุ ปน วิปสฺสีติ. ตสฺส นามํ, ตํ จ โข วิวิเธ อตฺเถ ปสฺสนกุสลตาย ลทฺธํ. โพธิสตฺโตติ ปณฺฑิตสตฺโต พุชฺฌนกสตฺโต. โพธิสงฺขาเตสุ วา จตูสุ มคฺเคสุ สตฺโต อาสตฺโต ลคฺคมานโสติ โพธิสตฺโต. สโต สมฺปชาโนติ เอตฺถ สโตติ สติเยว. @เชิงอรรถ: ^๑ อิ., สี. สงฺขํ เอวมุปริปิ ^๒ ฉ.ม., อิ. ปริจฺจตฺตาหิ. @^๓ ฉ. ม., อิ. นิสฺสฏตฺตา ^๔ ฉ.ม. คจฺฉติ. อิติ อิมาสํ.... @^๕ ฉ.ม., อิ. โก. ^๖ ฉ.ม. อาพทฺธํ, อิ. อาพทฺธนฺติ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=21&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=524&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=524&modeTY=2&pagebreak=1#p21