อรรถกถาเล่มที่ ๕๑ หน้าที่ ๑๗๒-๑๗๓.

หน้าที่ ๑๗๒.

"อหํ ทส ปารมิโย ปูเรตฺวา กปฺปสตสหสฺสาธิกานํ จตุนฺนํ อสงฺเขฺยยฺยานํ มตฺถเก พุทฺโธ ภวิสฺสามี"ติ วีริยํ ทฬฺหํ กตฺวา อธิฏฺาย อากาสมพฺภุคฺคนฺตฺวา อิสิคณวนฺตํ หิมวนฺตํ อคมาสิ. เตน วุตฺตํ:- [๑๗๗] "ทิพฺพํ มานุสกํ ปุปฺผํ เทวา มานุสกา อุโภ สโมกิรนฺติ ปุปฺเผหิ วุฏฺหนฺตสฺส อาสนา. [๑๗๘] เวทยนฺติ จ เต โสตฺถึ เทวา มานุสกา อุโภ มหนฺตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ ตํ ลภสฺสุ ยถิจฺฉิตํ. [๑๗๙] สพฺพีติโย วิวชฺชนฺตุ โสโก โรโค วินสฺสตุ มา เต ภวนฺตฺวนฺตรายา ^๑- ผุส ขิปฺปํ โพธิมุตฺตมํ. [๑๘๐] ยถาปิ สมเย ปตฺเต ปุปฺผนฺติ ปุปฺผิโน ทุมา ตเถว ตฺวํ มหาวีร พุทฺธาเณหิ ปุปฺผสุ. [๑๘๑] ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา ปูรยุํ ทส ปารมี ตเถว ตฺวํ มหาวีร ปูรย ทส ปารมี. [๑๘๒] ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา โพธิมณฺฑมฺหิ ^๒- พุชฺฌเร ตเถว ตฺวํ มหาวีร พุชฺฌสฺสุ ชินโพธิยํ. [๑๘๓] ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยุํ ตเถว ตฺวํ มหาวีร ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตย. [๑๘๔] ปุณฺณมาเย ยถา จนฺโท ปริสุทฺโธ วิโรจติ ตเถว ตฺวํ ปุณฺณมโน วิโรจ ทสสหสฺสิยํ. [๑๘๕] ราหุมุตฺโต ยถา สูริโย ตาเปน อติโรจติ ตเถว โลกา มุจฺจิตฺวา วิโรจ สิริยา ตุวํ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. ตฺวนฺตราโย ^๒ ม. โพธิมูลมฺหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

[๑๘๖] ยถา ยา กาจิ นทิโย โอสรนฺติ มโหทธึ เอวํ สเทวกา โลกา โอสรนฺตุ ตวนฺติเก. [๑๘๗] เตหิ ถุตปฺปสตฺโถ โส ทส ธมฺเม สมาทิย เต ธมฺเม ปริปูเรนฺโต ปวนํ ปาวิสี ตทา"ติ. ตตฺถ ทิพฺพนฺติ มนฺทรวปาริจฺฉตฺตกสนฺตานกุเสสยาทิกํ ทิพฺพกุสุมํ เทวา มานุสกา จ มานุสปุปฺผํ คเหตฺวาติ อตฺโถ. สโมกิรนฺตีติ มโมปริ สโมกิรึสูติ อตฺโถ. วุฏฺหนฺตสฺสาติ วุฏฺหโต. เวทยนฺตีติ นิเวทยึสุ สญฺาเปสุํ. โสตฺถินฺติ โสตฺถิภาวํ. อิทานิ เวทยิตาการทสฺสนตฺถํ "มหนฺตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ. ตยา ปน สุเมธปณฺฑิต มหนฺตํ านํ ปตฺถิตํ, ตํ ยถาปตฺถิตํ ลภสฺสูติ อตฺโถ. สพฺพีติโยติ เอนฺตีติ อีติโย, สพฺพา อีติโย สพฺพีติโย, อุปทฺทวา. วิวชฺชนฺตูติ มา โหนฺตุ. โสโก โรโค วินสฺสตูติ โสจนสงฺขาโต โสโก รุชนสงฺขาโต โรโค จ วินสฺสตุ. เตติ ตว. มา ภวนฺตฺวนฺตรายาติ มา ภวนฺตุ อนฺตรายา. ผุสาติ อธิคจฺฉ ปาปุณาหิ. โพธินฺติ อรหตฺตมคฺคาณํ สพฺพญฺุตญฺาณมฺปิ วฏฺฏติ. อุตฺตมนฺติ เสฏฺ ^๑- สพฺพพุทฺธคุณทายกตฺตา อรหตฺตมคฺคาณํ "อุตฺตมนฺ"ติ วุตฺตํ. ^๑- สมเยติ ตสฺส ตสฺส รุกฺขสฺส ปุปฺผนสมเย สมฺปตฺเตติ อตฺโถ. ปุปฺผิโนติ ปุปฺผนกา. พุทฺธาเณหีติ อฏฺารสหิ พุทฺธาเณหิ. ปุปฺผสูติ ปุปฺผสฺสุ. ปูรยุนฺต ปูรยึสุ. ปูรยาติ ปริปูรย. พุชฺฌเรติ พุชฺฌึสุ. ชินโพธิยนฺติ ชินานํ พุทฺธานํ โพธิยา, สพฺพญฺุโพธิมูเลติ อตฺโถ. ปุณฺณมาเยติ ปุณฺณมาสิยํ. ปุณฺณมโนติ ปริปุณฺณมโนรโถ. @เชิงอรรถ: ^๑-๑ สี.,อิ. อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๑ หน้าที่ ๑๗๒-๑๗๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=51&page=172&pages=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=51&A=3839&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=51&A=3839&pagebreak=1#p172