อรรถกถาเล่มที่ ๕๑ หน้าที่ ๓๓๑-๓๓๒.

หน้าที่ ๓๓๑.

ตทา อมฺหากํ โพธิสตฺโต ยสวตีนคเร สุชาโต นาม ราชา หุตฺวา อิทํ ผีตํ ชนปทํ อเนกโกฏิธนสนฺนิจยํ อนุราคมุปคตหทยญฺจ ปริชนํ ติณนฬมิว ^๑- ปริจฺจชิตฺวา ชาติอาทีสุ สํวิคฺคหทโย นิกฺขมิตฺวา ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา มหิทฺธิโก มหานุภาโว หุตฺวา "พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน"ติ สุตฺวา ปญฺจวณฺณาย ปีติยา ผุฏฺฐสรีโร หุตฺวา สปติสฺโส ติสฺสํ ^๒- ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา จินฺเตสิ "หนฺทาหํ มนฺทารวปาริจฺฉตฺตกาทีหิ ทิพฺพกุสุเมหิ ภควนฺตํ ปูเชสฺสามี"ติ อถ โส เอวํ จินฺเตตฺวา อิทฺธิยา สคฺคโลกํ คนฺตฺวา จิตฺตลตาวนํ ปวิสิตฺวา ปทุมปาริจฺฉตฺตกมนฺทารวาทีหิ ทิพฺพกุสุเมหิ รตนมยํ จงฺโกฏกํ คาวุตปฺปมาณํ ปูเรตฺวา คเหตฺวา คคนตเลน อาคนฺตฺวา ทิพฺเพหิ สุรภิกุสุเมหิ ภควนฺตํ ปูเชสิ. เอกญฺจ มณิทณฺฑกํ สุวณฺณมยกณฺณิกํ ปทุมราคมณิมยปณฺณํ สุคนฺธเกสรจฺฉตฺตํ วิย ปทุมจฺฉตฺตํ ภควโต สิรสิ ธารยนฺโต จตุปริสมชฺเฌ อฏฺฐาสิ, อถ ภควา นํ "อิโต เทฺวนวุเต กปฺเป โคตโม นาม พุทฺโธ ภวิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ, เตน วุตฺตํ:- [๙] "อหนฺเตน สมเยน สุชาโต นาม ขตฺติโย มหาโภคํ ฉฑฺฑยิตฺวา ปพฺพชึ อิสิปพฺพชํ. [๑๐] มยิ ปพฺพชิเต สนฺเต อุปฺปชฺชิ โลกนายโก พุทฺโธติ สทฺทํ สุตฺวาน ปีติ เม อุปปชฺชถ. [๑๑] ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ อุโภ หตฺเถหิ ปคฺคยฺห ธุนมาโน อุปาคมึ. [๑๒] จาตุวณฺณปริวุตํ ติสฺสํ โลกคฺคนายกํ ตมหํ ปุปฺผํ คเหตฺวา มตฺถเก ธารยึ ชินํ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. ปริชิณฺณติณลวมิว ^๒ สี.,อิ. อปคตอิสฺสํ ติสฺสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๒.

[๑๓] โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ ชนมชฺเฌ นิสีทิย เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ. ^๑- อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต. ^๑- [๑๔] ปธานํ ปทหิตฺวาน ฯเปฯ เทสฺสาม สมฺมุขา อิมํ. [๑๕] ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ อุตฺตรึ วตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา"ติ. ตตฺถ มยิ ปพฺพชิเตติ มยิ ปพฺพชิตภาวํ อุปคเต. "มม ปพฺพชิตํ สนฺตนฺ"ติ โปตฺถเกสุ ลิขนฺติ, โส ปมาทเลโขติ เวทิตพฺโพ. อุปปชฺชถาติ อุปฺปชฺชิตฺถ. อุโภ หตฺเถหีติ อุโภหิ หตฺเถหิ. ปคฺคยฺหาติ คเหตฺวาน. ธุนมาโนติ วากจีรานิ วิธุนมาโนว. จาตุวณฺณปริวุตนฺติ จตุปริสปริวุตํ, ขตฺติยพฺราหฺมณ- คหปติสมณปริวุตนฺติ อตฺโถ. "จตุวณฺเณหิ ปริวุตนฺ"ติ ปฐนฺติ เกจิ. ตสฺส ปน ภควโต เขมํ นาม นครํ อโหสิ. ชนสนฺโธ นาม ขตฺติโย ปิตา, ปทุมา นาม ชนิกา, พฺรหฺมเทโว จ อุทโย จ เทฺว อคฺคสาวกา, สมงฺโค ^๒- นามุปฏฺฐาโก, ผุสฺสา จ สุทตฺตา จ เทฺว อคฺคสาวิกา, อสนรุกฺโข โพธิ, สรีรํ สฏฺฐิหตฺถุพฺเพธํ อโหสิ, วสฺสสตสหสฺสํ อายุ, สุภทฺทา นาม อคฺคมเหสี, อานนฺโท นาม ปุตฺโต, ตุรงฺคยาเนน นิกฺขมิ. เตน วุตฺตํ:- [๑๖] "เขมกํ นาม นครํ ชนสนฺโธ นาม ขตฺติโย ปทุมา นาม ชนิกา ติสฺสสฺส จ มเหสิโน. [๒๑] พฺรหฺมเทโว จ อุทโย จ อเหสุํ อคฺคสาวกา สมงฺโค ^๒- นามุปฏฺฐาโก ติสฺสสฺส จ มเหสิโน. @เชิงอรรถ: ^๑-๑ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ ^๒ สี.,อิ. สมโห, สุมงฺคโล อภิ.อ. ๑/๖๘

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๑ หน้าที่ ๓๓๑-๓๓๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=51&page=331&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=51&A=7339&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=51&A=7339&modeTY=2&pagebreak=1#p331