อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๙๖.

ปรมตฺถโต ปน ตสฺส นิสฺสยภูตานิ ภูตาเนว จิตฺตสมุฏฺานานิ, ตนฺนิสฺสิตตฺตา ยถา อนิจฺจสฺส รูปสฺส ชรามรณํ อนิจฺจํ นาม โหติ, เอวมิทมฺปิ จิตฺตสมุฏฺานํ นาม ชาตํ. [๖๖๘] จิตฺตสหภุนิทฺเทเสปิ เอเสว นโย. ยาว จิตฺตํ, ตาว ปญฺายนโต อิทเมว ทฺวยํ วุตฺตํ, น ปเนตํ จิตฺเตน สห ภูตานิ วิย เจตนาทโย ^๑- วิย จ อุปฺปชฺชติ. [๖๗๐] จิตฺตานุปริวตฺติตายปิ เอเสว นโย. ยาว จิตฺตํ, ตาว ปญฺายนโตเอว เหตํ ทฺวยํ "จิตฺตานุปริวตฺตี"ติ วุตฺตํ. [๖๗๔] โอฬาริกนฺติ วตฺถุอารมฺมณภูตตฺตา สงฺฆฏฺฏนวเสน ^๒- คเหตพฺพโต ถูลํ. วุตฺตวิปลฺลาสโต สุขุมํ เวทิตพฺพํ. [๖๗๖] ทูเรติ ฆฏฺฏนวเสน อคฺคเหตพฺพตฺตา ทุวิญฺเยฺยภาเวน สมีเป ิตมฺปิ ทูเร. อิตรํ ปน ฆฏฺฏนวเสน คเหตพฺพตฺตา สุวิญฺเยฺยภาเวน ทูเร ิตมฺปิ สนฺติเก จกฺขายตนาทินิทฺเทสา เหฏฺา วุตฺตนเยเนว วิตฺถารโต เวทิตพฺพา. อิทํ ตาว ทุวิเธน รูปสงฺคเห วิเสสมตฺตํ. ติวิธสงฺคโห อุตฺตานตฺโถเยว. จตุกฺกนิทฺเทสวณฺณนา [๙๖๖] จตุพฺพิธสงฺคหาวสาเน ทิฏฺาทิปจฺฉิมปทสฺส เภทาภาเวน อาทิโต ปฏฺาย ปุจฺฉํ อกตฺวา "รูปายตนํ ทิฏฺ สทฺทายตนํ สุตนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ รูปายตนํ จกฺขุนา โอโลเกตฺวา ทกฺขิตุํ สกฺกาติ ทิฏฺ นาม ชาตํ. สทฺทายตนํ โสเตน สทฺทํ ^๓- สุตฺวา ชานิตุํ สกฺกาติ สุตํ นาม ชาตํ. คนฺธายตนาทิตฺตยํ ฆานชิวฺหากาเยหิ ปตฺวา คเหตพฺพโต มุนิตฺวา ชานิตพฺพฏฺเน มุตํ นาม ชาตํ, ผุสิตฺวา วิญฺาณุปฺปตฺติการณโต มุตํ นามาติปิ วุตฺตํ. สพฺพเมว ปน รูปํ มโนวิญฺาเณน ชานิตพฺพนฺติ มนสา วิญฺาตํ นาม ชาตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. เวทนาทโย ^๒ สี. ปสาทฆฏฺฏนวเสน ^๓ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๙๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=396&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=9862&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=9862&pagebreak=1#p396