อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๑๕๒.

นิโรธสจฺจสฺส เนว เอกเทโส โหติ น สหชาตา, น ตํ อารมฺมณํ กโรติ, เกวลํ ฉาเทติ. มคฺคสจฺจสฺสาปิ น เอกเทโส, น สหชาตา, น ตํ อารมฺมณํ กโรติ, เกวลํ ฉาเทติ. ทุกฺขารมฺมณตา อวิชฺชา อุปฺปชฺชติ, ตญฺจ ฉาเทติ. สมุทยารมฺมณตา อวิชฺชา อุปฺปชฺชติ, ตญฺจ ฉาเทติ. นิโรธารมฺมณตา อวิชฺชา น อุปฺปชฺชติ, ตญฺจ ฉาเทติ. มคฺคารมฺมณตา อวิชฺชา น อุปฺปชฺชติ, ตญฺจ ฉาเทติ. เทฺว สจฺจา ทุทฺทสตฺตา คมฺภีรา, เทฺว สจฺจา คมฺภีรตฺตา ทุทฺทสา. อปิจ โข ปน ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํ คมฺภีรญฺเจว ทุทฺทสญฺจ. ตตฺถ ทุกฺขํ นาม ปากฏํ, ลกฺขณสฺส ปน ทุทฺทสตฺตา คมฺภีรํ นาม ชาตํ. สมุทเยปิ เอเสว นโย. ยถา ปน มหาสมุทฺทํ มทฺเทตฺวา ^๑- โอชาย นีหรณํ นาม ภาโร, สิเนรุปาทโต วาลิกาย อุทฺธรณํ นาม ภาโร, ปพฺพตํ ปีเฬตฺวา รสสฺส นีหรณํ นาม ภาโร, เอวเมว เทฺว สจฺจานิ คมฺภีรตายเอว ทุทฺทสานิ. นิโรธสจฺจํ ปน อติคมฺภีรญฺจ อติทุทฺทสญฺจาติ เอวํ ทุทฺทสตฺตา คมฺภีรานํ คมฺภีรตฺตา จ ทุทฺทสานํ จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ ปฏิจฺฉาทกํ โมหนฺธการํ อยํ วุจฺจติ อวิชฺชาติ. อวิชฺชาปทนิทฺเทโส. ------------ สงฺขารปทนิทฺเทส สงฺขารปเท เหฏฺฐา วุตฺตสงฺขาเรสุ สงฺขารสทฺเทน อาคตสงฺขาเร อนามสิตฺวา อวิชฺชาปจฺจยสงฺขาเรเยว ทสฺเสนฺโต ตตฺถ กตเม อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา, ปุญฺญาภิสงฺขาโรติอาทิมาห. ตตฺถ ปุนาติ อตฺตโน การกํ, ปูเรติ จสฺส อชฺฌาสยํ, ปุชฺชญฺจ ภวํ นิพฺพตฺเตตีติ ปุญฺโญ. อภิสงฺขโรติ วิปากํ กฏตฺตารูปญฺจาติ อภิสงฺขาโร. ปุญฺโญว อภิสงฺขาโร ปุญฺญาภิสงฺขาโร. ปุญฺญปฏิปกฺขโต อปุญฺโญ, อปุญฺโญว อภิสงฺขาโร อปุญฺญาภิสงฺขาโร. น อิญฺชตีติ อาเนญฺชํ, อาเนญฺชเมว @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. มนฺเถตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๑๕๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=152&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=3556&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=3556&modeTY=2&pagebreak=1#p152