อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๓๒๖.

อิทานิ ฉนฺทสมาธิอาทีนิ ปทานิ ภาเชตฺวา ทสฺเสตุํ กถญฺจ ภิกฺขูติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ ฉนฺทญฺเจ ภิกฺขุ อธิปตึ กริตฺวาติ ยทิ ภิกฺขุ ฉนฺทํ อธิปตึ ฉนฺทํ เชฏฺฐกํ ฉนฺทํ ธุรํ ฉนฺทํ ปุพฺพงฺคมํ กตฺวา สมาธึ ปฏิลภติ นิพฺพตฺเตติ, เอวํ นิพฺพตฺติโต อยํ สมาธิ ฉนฺทสมาธิ นาม วุจฺจตีติ อตฺโถ. วิริยญฺเจติอาทีสุปิ เอเสว นโย. อิเม วุจฺจนฺติ ปธานสงฺขาราติ เอตฺตาวตา ฉนฺทิทฺธิปาทํ ภาวยมานสฺส ภิกฺขุโน ปธานาภิสงฺขารสงฺขาตํ จตุกิจฺจสาธกํ วิริยํ กถิตํ. ตเทกชฺฌํ อภิสญฺญูหิตฺวาติ ตํ สพฺพมฺปิ เอกโต ราสึ กตฺวาติ อตฺโถ. สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ เอกํ ^๑- โวหารํ คจฺฉตีติ เวทิตพฺพนฺติ อตฺโถ. [๔๓๓] อิทานิ "ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขาโร"ติ เอตสฺมึ ปทสมูเห ฉนฺทาทิธมฺเม ภาเชตฺวา ทสฺเสตุํ ตตฺถ กตโม ฉนฺโทติอาทิ อารทฺธํ. ตํ อุตฺตานตฺถเมว. อุเปโต โหตีติ อิทฺธิปาทสงฺขาโต ธมฺมราสิ อุเปโต โหติ. เตสํ ธมฺมานนฺติ เตสํ สมฺปยุตฺตกานํ ฉนฺทาทิธมฺมานํ. อิทฺธิ สมิทฺธีติอาทีนิ สพฺพานิ นิปฺผตฺติเววจนาเนว. เอวํ สนฺเตปิ อิชฺฌนกฏฺเฐน อิทฺธิ. สมฺปุณฺณา อิทฺธิ สมิทฺธิ. อุปสคฺเคน วา ปทํ วฑฺฒิตํ. อิชฺฌนากาโร อิชฺฌนา. สมิชฺฌนาติ อุปสคฺเคน ปทํ วฑฺฒิตํ. อตฺตโน สนฺตาเน ปาตุภาววเสน ลภนํ ลาโภ. ปริหีนานมฺปิ วิริยารมฺภวเสน ปุน ลาโภ ปฏิลาโภ. อุปสคฺเคน วา ปทํ วฑฺฒิตํ. ปตฺตีติ อธิคโม. อปริหานวเสน สมฺมา ปตฺตีติ สมฺปตฺติ. ผุสนาติ ปฏิลาภผุสนา. สจฺฉิกิริยาติ ปฏิลาภสจฺฉิกิริยาว. อุปสมฺปทาติ ปฏิลาภอุปสมฺปทาเอวาติ เวทิตพฺพา. ตถาภูตสฺสาติ เตนากาเรน ภูตสฺส, เต ฉนฺทาทิธมฺเม ปฏิลภิตฺวา ฐิตสฺสาติ อตฺโถ. เวทนากฺขนฺโธติอาทีหิ ฉนฺทาทโย อนฺโต กตฺวา จตฺตาโรปิ ขนฺธา กถิตา. เต ธมฺเมติ เต จตฺตาโร อรูปกฺขนฺเธ, ฉนฺทาทโย วา ตโย ธมฺเมติปิ วุตฺตํ. อาเสวตีติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. เสสอิทฺธิปาทนิทฺเทเสสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๓๒๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=326&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=7740&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=7740&modeTY=2&pagebreak=1#p326