อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๑๑๓-๑๑๔.

หน้าที่ ๑๑๓.
     อาเธยฺยมุโขติ อาทิโต เธยฺยมุโข, ปมวจนสฺมึเยว ปิตมุโขติ อตฺโถ.
อธิมุจฺจิตา โหตีติ สทฺธาตา โหติ. ตตฺรายํ นโย:- เอโก ปุคฺคโล สารุปฺปํเยว
ภิกฺขุํ "อสารุปฺโป เอโส"ติ กเถติ, ตํ สุตฺวา เอส นิฏฺ คจฺฉติ. ปุน อญฺเน
สภาเคน ภิกฺขุนา "สารุปฺโป อยนฺ"ติ วุตฺโตปิ ๑- ตสฺส วจนํ น คณฺหาติ.
"อสุเกน นาม `อสารุปฺโป อยนฺ'ติ อมฺหากํ กถิตนฺ"ติ ปุริมภิกฺขุโนว กถํ
คณฺหาติ. อปโรปิสฺส ทุสฺสีลํ "สีลวา"ติ กเถติ, ตสฺส วจนํ สทฺทหิตฺวา ปุน
อญฺเน "อสารุปฺโป เอส ภิกฺขุ, นายํ ตุมฺหากํ สนฺติกํ อุปสงฺกมิตุํ ยุตฺโต"ติ
วุตฺโตปิ ตสฺส วจนํ อคฺคเหตฺวา ปุริมสฺเสว กถํ คณฺหาติ. อปโร วณฺณมฺปิ
กถิตํ คณฺหาติ, อวณฺณมฺปิ กถิตํ คณฺหาติเยว, อยมฺปิ อาเธยฺยมุโขเยว นาม,
อาธาตพฺพมุโข ยํ ยํ สุณาติ, ตตฺถ ตตฺถ ปิตมุโขติ อตฺโถ.
     โลโลติ สทฺธาทีนํ อิตฺตรกาลฏฺิติกตฺตา อสฺสทฺธิยาทีหิ ลุลิตภาเวน
โลโล. อิตฺตรสทฺโธติ ปริตฺตสทฺโธ อปริปุณฺณสทฺโธ. เสเสสุปิ เอเสว นโย.
เอตฺถ ปน ปุนปฺปุนํ ภชนวเสน สทฺธาว ภตฺติ. เปมํ สทฺธาเปมมฺปิ
เคหสิตเปมมฺปิ วฏฺฏติ. ปสาโท สทฺธาปสาโทว. เอวํ ปุคฺคโล โลโล โหตีติ เอวํ
อิตฺตรสทฺธาทิตาย ปุคฺคโล โลโล นาม โหติ, หลิทฺทิราโค วิย ถุสราสิมฺหิ
โกฏฺฏิตขาณุโก วิย อสฺสปิฏฺิยํ ปิตกุมฺภณฺฑํ วิย จ อนิพนฺธฏฺาโน มุหุตฺเตน
ปสีทติ, มุหุตฺเตน กุปฺปติ.
     มนฺโท โมมูโหติ อญฺาณภาเวน มนฺโท, อวิสทตาย โมมูโห,
มหามูโฬฺหติ อตฺโถ.
     [๑๙๓] โยธาชีวูปเมสุ โยธาชีวาติ ยุทฺธูปชีวิโน. รชคฺคนฺติ หตฺถิอสฺสาทีนํ
ปาทปฺปหารภินฺนาย ภูมิยา อุคฺคตํ รชกฺขนฺธํ. น สนฺถมฺภตีติ สนฺถมฺภิตฺวา าตุํ
น สกฺโกติ. สหติ รชคฺคนฺติ รชกฺขนฺธํ ทิสฺวาปิ อธิวาเสติ. ธชคฺคนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วุตฺเตปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑๔.
หตฺถิอสฺสาทิปิฏฺเสุ วา รเถสุ วา อุสฺสาปิตานํ ธชานํ อคฺคํ. อุสฺสาทนนฺติ ๑-
หตฺถิอสฺสรถาทีนญฺเจว พลกายสฺส จ อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทํ. สมฺปหาเรติ สมาคเต
อปฺปมตฺตเกปิ ปหาเร. หญฺตีติ วิหญฺติ วิฆาตํ อาปชฺชติ. พฺยาปชฺชตีติ
วิปตฺตึ อาปชฺชติ ปกติภาวํ ปชหติ. สหติ สมฺปหารนฺติ เทฺว ตโย ปหาเร
ปตฺวาปิ สหติ อธิวาเสติ. ตเมว สงฺคามสีสนฺติ ตํเยว ชยขนฺธาวารฏฺานํ.
อชฺฌาวสตีติ สตฺตาหมตฺตํ อภิภวิตฺวา อาวสติ. กึการณา? ลทฺธปฺปหารานํ
ปหารชคฺคนตฺถญฺเจว กตกมฺมานํ วิเสสํ ตฺวา านนฺตรทานตฺถญฺจ
อิสฺสริยสุขานุภวนตฺถญฺจ.
     [๑๙๔] อิทานิ ยสฺมา สตฺถุ โยธาชีเวหิ กิจฺจํ นตฺถิ, อิมสฺมึ ปน สาสเน
ตถารูเป ปญฺจ ปุคฺคเล ทสฺเสตุํ อิทํ โอปมฺมํ อาภตํ, ตสฺมา เต ปุคฺคเล
ทสฺเสนฺโต เอวเมวนฺติอาทิมาห.
     ตตฺถ สํสีทตีติ มิจฺฉาวิตกฺกสฺมึ วิสีทติ อนุปวิสติ. น สกฺโกติ พฺรหฺมจรียํ
สนฺตาเนตุนฺติ ๒- พฺรหฺมจริยวาสํ อนุปจฺฉิชฺชมานํ โคเปตุํ น สกฺโกติ. สิกฺขา-
ทุพฺพลฺยํ อาวิกตฺวาติ สิกฺขาย ทุพฺพลภาวํ ปกาเสตฺวา. กิมสฺส รชคฺคสฺมินฺติ
กินฺตสฺส ปุคฺคลสฺส รชคฺคนฺนามาติ วทติ. อภิรูปาติ อภิรูปวตี. ทสฺสนียาติ
ทสฺสนโยคฺคา. ปาสาทิกาติ ทสฺสเนเนว จิตฺตสฺส ปสาทาวหา. ปรมายาติ อุตฺตมาย.
วณฺณโปกฺขรตายาติ สรีรวณฺเณน เจว องฺคสณฺาเนน จ.
     [๑๙๖] อูสหตีติ อวสหติ. อุลฺลปตีติ กเถติ. อุชฺชคฺฆตีติ ปาณึ ปหริตฺวา
มหาหสิตํ หสติ. อุปฺผณฺเฑตีติ อุปฺผณฺฑนกถํ กเถติ.
     [๑๙๗] อภินิสีทตีติ อภิภวิตฺวา สนฺติเก วา เอกาสเน วา นิสีทติ.
ทุติยปเทปิ เอเสว นโย. อชฺโฌตฺถรตีติ อวตฺถรติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุสฺสารณนฺติ   ๒ ฉ.ม. สนฺธาเรตุนฺติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๑๓-๑๑๔.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=113&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=2536&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=2536&pagebreak=1#p113