อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๑๗๘-๑๗๙.

หน้าที่ ๑๗๘.
สุตฺตาหรณํ ปรวาทิสฺส. ตมฺปน เนสํ ขนฺธาทิภาวเมว สาเธติ, น อตฺถิภาวนฺติ
อาหฏมฺปิ อนาหฏสทิสเมวาติ.
                    อตีตกฺขนฺธาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------
                         ๗. เอกจฺจมตฺถีติกถา
                      ๑. อตีตาทิเอกจฺจกถาวณฺณนา
     [๒๙๙] อิทานิ เอกจฺจมตฺถีติกถา นาม โหติ. ๑- ตตฺถ เย "เอกจฺจํ
อตีตํ อตฺถี"ติ มญฺญนฺติ เสยฺยถาปิ กสฺสปิกา, เตสํ ลทฺธิภินฺทนตฺถํ อตีตํ อตฺถีติ
ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, เอกจฺจํ อตฺถีติ วิสฺสชฺชนํ ปรวาทิสฺส. อยญฺหิสฺส ๒-
อธิปฺปาโย:- อวิปกฺกวิปากา อตฺถิ, วิปกฺกวิปากา ๓- นตฺถีติ. เอกจฺจํ นิรุทฺธนฺติ
อนุโยโค สกวาทิสฺส. ตสฺสตฺโถ:- ยทิ เต อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ เอกจฺจํ นตฺถิ,
เอวํ สนฺเต เอกจฺจํ อตีตํ นิรุทฺธํ, เอกจฺจํ อตีตํ อนิรุทฺธํ, ตเถว ฐิตนฺติ
อาปชฺชติ. วิคตนฺติอาทีสุปิ เอเสว นโย.
     อวิปกฺกวิปากธมฺมา เอกจฺเจติ อิทํ ยสฺมา เยสํ โส อวิปกฺกวิปากานํ
อตฺถิตํ อิจฺฉติ, เตปิ อตีตาเยว ธมฺมา. ๔- ตสฺมา ยถา เต อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ,
กึ ตถา อวิปกฺกวิปากาปิ ธมฺมา เอกจฺเจ อตฺถิ เอกจฺเจ นตฺถีติ โจเทตุํ วุตฺตํ.
วิปกฺกวิปากาติ อิทํ เยสํ โส นตฺถิตํ อิจฺฉติ, เตสํ วเสน โจเทตุํ วุตฺตํ.
อวิปากาติ อิทํ อพฺยากตานํ วเสน โจเทตุํ วุตฺตํ. อิติ อิเมสํ ติณฺณํ ราสีนํ
วเสน สพฺเพสุ อนุโลมปฏิโลเมสุ ปฏิญฺญา จ ปฏิกฺเขโป จ เวทิตพฺพา. อตีตา
เอกเทสํ วิปกฺกวิปากา, เอกเทสํ อวิปกฺกวิปากาติ วิปฺปกตวิปากา วุจฺจนฺติ. เยน หิ
กมฺเมน ปฏิสนฺธิ นิพฺพตฺติตา, ภวงฺคมฺปิ จุติปิ ตสฺเสว วิปาโก. ตสฺมา ปฏิสนฺธิโต
ยาว จุติ, ตาว ตํ วิปฺปกตวิปากํ นาม โหติ. ตถารูเป ธมฺเม สนฺธาเยตํ วุตฺตํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอกจฺจํ อตฺถีติ กถา โหติ     ๒ ฉ.ม. อยญฺหิ
@๓ ฉ. วิปกฺกวิปากํ, ม. วิปกฺกมวิปากํ   ๔ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗๙.
     วิปจฺจิสฺสนฺตีติ กตฺวา เต อตฺถีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส. ยถา ธมฺมธรสฺส
ปุคฺคลสฺส นิทฺทายนฺตสฺสาปิ พหุปวตฺติโน ธมฺมา อตฺถีติ วุจฺจนฺติ, เอวํ
โลกโวหารวเสน อตฺถิตํ สนฺธาย ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. วิปจฺจิสฺสนฺตีติ กตฺวา
ปจฺจุปฺปนฺนาติ ทุติยปเญฺห "กมฺมานํ อวินาสสงฺขาโต กมฺมปฺปจฺจโย ๑- นาเมโก
อตฺถี"ติ ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส.
                     ๒. อนาคตาทิเอกจฺจกถาวณฺณนา
     [๓๐๐] อนาคตํ อตฺถีติอาทีสุปิ เอกจฺจํ อตฺถีติ อุปฺปาทิโน ธมฺเม
สนฺธาย วทติ. เสสํ สพฺพตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                    เอกจฺจมตฺถีติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                       ๘. สติปฏฺฐานกถาวณฺณนา
     [๓๐๑] อิทานิ สติปฏฺฐานกถา นาม ๒- โหติ. ตตฺถ "จตุนฺนํ ภิกฺขเว
สติปฏฺฐานานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ เทสิสฺสามี"ติ สติปฏฺฐานสํยุตฺเต ๓-
วุตฺตนเยเนว เยสํ กายาทโย สติยา อารมฺมณธมฺเม คเหตฺวา "สพฺเพ ธมฺมา
สติปฏฺฐานา"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ, อนฺธกา นาม ปุพฺพเสลิยา
อปรเสลิยา ราชคิริยา สิทฺธตฺถิกาติ อิเม ปจฺฉา อุปฺปนฺนนิกายา, เตสํ
ลทฺธิวิเวจนตฺถํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. ตตฺถ ยสฺมา "ปติฏฺฐาติ
เอเตสูติ ปฏฺฐานา. กา ปติฏฺฐาติ? สติ. สติยา ปฏฺฐานา สติปฏฺฐานา"ติ อิมินา
อตฺเถน สติโคจราปิ สติปฏฺฐานา. "ปติฏฺฐหนฺตีติ ปฏฺฐานา. กา ปติฏฺฐหนฺติ?
สติโย. สติโยว ปฏฺฐานา สติปฏฺฐานา"ติ อิมินา อตฺเถน สติโย เอว ปฏฺฐานา
สติปฏฺฐานาติ, ๔- ตสฺมา เทฺวปิ วาทา ปริยาเยน ยุชฺชนฺติ. เย ปเนตํ  ๕- ปริยายํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. กมฺมูปจโย    ๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ   ๓ สํ.ม. ๑๙/๔๐๘/๑๖๑
@๔ ฉ.ม. อิติ-สทฺโท น ทิสฺสติ    ๕ ฉ.ม. เย ปน ตํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๗๘-๑๗๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=178&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=3988&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=3988&modeTY=2&pagebreak=1#p178