อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๒๔๑-๒๔๒.

หน้าที่ ๒๔๑.
สตฺโต ชีวติ, เตสํ ภงฺเคน มรตีติ วุจฺจติ. จุติกฺขณสฺมิญฺหิ เทฺวปิ ชีวิตานิ
สเหว ภิชฺชนฺตีติ.
                     ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                       ๑๑. กมฺมเหตุกถาวณฺณนา
     [๕๔๖] อิทานิ กมฺมเหตุกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยน อรหตา ปุริมภเว
อรหา อพฺภาจิกฺขิตปุพฺโพ, โส ตสฺส กมฺมสฺส เหตุ อรหตฺตา ปริหายตีติ เยสํ
ลทฺธิ เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย กมฺมเหตูติ
ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส. เสสํ ปริหานิกถายํ วุตฺตนยเมว.
     หนฺท หิ อรหนฺตานํ อพฺภาจิกฺขตีติ อิทํ ยสฺส กมฺมสฺส เหตุ ปริหายติ,
ตํ สมฺปฏิจฺฉาเปตุํ วทติ. อถ นํ สกวาที ตํ ปกฺขํ ปฏิชานาเปตฺวา "ยทิ เอวํ
เยหิ อรหนฺโต น อพฺภาจิกฺขิตพฺพา, ๑- เต สพฺเพ อรหตฺตํ ปาปุเณยฺยุนฺ"ติ
โจเทตุํ เย เกจีติอาทิมาห. อิตโร ตสฺส ตสฺส ๒- กมฺมสฺส อรหตฺตํ สมฺปาปุณเน
นิยามํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติ.
                      กมฺมเหตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        อฏฺฐโม วคฺโค สมตฺโต.
                            ---------
                            ๙. นวมวคฺค
                      ๑. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา
     [๕๔๗] อิทานิ อานิสํสทสฺสาวีกถา นาม โหติ. ตตฺถ สกสมเย สงฺขาเร
อาทีนวโต นิพฺพานญฺจ อานิสํสโต ปสฺสนฺตสฺส สญฺโญชนปฺปหานํ โหตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. น อพฺภาจิกฺขิตปุพฺพา   ๒ ฉ.ม. เอกเมว "ตสฺสา"ติ ปทํ ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๒.
นิจฺฉโย. เยสํ ปน เตสุ ทฺวีสุปิ เอกํสิกวาทํ คเหตฺวา "อานิสํสทสฺสาวิโนว
สญฺโญชนปฺปหานํ โหตี"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา
สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถสฺส "เอส สกวาโท ๑- ตยา คหิโต, อาทีนโวปิ
ทฏฺฐพฺโพเยวา"ติ วิภาคทสฺสนตฺถํ สกวาที สงฺขาเรติอาทิมาห.
     สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ
ปญฺหสฺมึ อยมธิปฺปาโย:- อานิสํสทสฺสาวิสฺส สญฺโญชนานํ ปหานํ โหตีติ เตสํ
ลทฺธิ. นนุ สงฺขาเร อนิจฺจโต มนสิกโรโต สญฺโญชนา ปหิยฺยนฺตีติ จ ปุฏฺโฐ
อามนฺตาติ ปฏิชานาติ. เตน เต สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน
จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ อิทํ อาปชฺชติ, กึ สมฺปฏิจฺฉสิ เอตนฺติ. ตโต ปรวาที
เอกจิตฺตกฺขณํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, ทุติยํ ปุฏฺโฐ นานาจิตฺตวเสน ปฏิชานาติ.
สกวาที ปนสฺส อธิปฺปายํ มทฺทิตฺวา อนิจฺจมนสิการสฺส อานิสํสทสฺสาวิตาย จ
เอกโต ปฏิญฺญาตตฺตา ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ ปุจฺฉติ.
อิตโร ทฺวินฺนํ สโมธานํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติ. ทุกฺขโตติอาทิปเญฺหสุปิ เอเสว
นโย. กิมฺปเนตฺถ สนฺนิฏฺฐานํ, กึ อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต สญฺโญชนา ปหิยฺยนฺติ,
อุทาหุ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส, อุทาหุ เทฺวปิ เอกโต กโรนฺตสฺสาติ. ยทิ
ตาว อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต ปหานํ ภเวยฺย, วิปสฺสนาจิตฺเตเนว ภเวยฺย, อถ
อานิสํสทสฺสาวิโน, อนุสฺสววเสน นิพฺพาเน อานิสํสํ ปสฺสนฺตสฺส วิปสฺสนาจิตฺเตเนว
ภเวยฺย, อถ เทฺวปิ เอกโต กโรนฺตสฺส ภเวยฺย, ทฺวินฺนํ ผสฺสาทีนํ สโมธานํ
ภเวยฺย. ยสฺมา ปน อริยมคฺคกฺขเณ อนิจฺจาทิมนสิการสฺส กิจฺจํ นิปฺผตฺตึ คจฺฉติ
ปุน นิจฺจโตติอาทิคฺคหณสฺส อนุปฺปตฺติธมฺมภาวโต, นิพฺพาเน จ ปจฺจกฺขโตว
อานิสํสทสฺสนํ อิจฺฉติ, ตสฺมา กิจฺจนิปฺผตฺติวเสน อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต อารมฺมณํ
กตฺวา ปวตฺติวเสน จ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส สญฺโญชนานํ ปหานํ โหตีติ
เวทิตพฺพํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอกํสิกวาโท


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๔๑-๒๔๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=241&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=5425&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=5425&modeTY=2&pagebreak=1#p241