อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๒๘๖-๒๘๗.

หน้าที่ ๒๘๖.
อธิคยฺห อธิคณฺหิตฺวา สงฺคณฺหิตฺวา สพฺเพ สงฺขาเร เอกโต มนสิกโรตี"ติ ลทฺธิ
เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ, ๑- เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส.
     อถ นํ ยสฺมา สพฺเพ เอกโต มนสิกโรนฺเตน เยน จิตฺเตน เต
มนสิกโรติ, ตมฺปิ มนสิกาตพฺพํ โหติ, ตสฺมา ตํจิตฺตตาย โจเทตุํ เตน จิตฺเตนาติ-
อาทิมาห. อิตโร อารมฺมณํ กตฺวา น สกฺกา ชานิตุนฺติ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ.
เอวํลกฺขณํ จิตฺตนฺติ ญาตตฺตา ปน ตมฺปิ จิตฺตํ ญาตเมว โหตีติ สนฺธาย
ปฏิชานาติ. อถวา ตญฺเญว ตสฺส อารมฺมณํ น โหตีติ ปฏิกฺขิปติ, "สพฺเพ
สงฺขารา อนิจฺจาติ, ๒- ยทา ปญฺญาย ปสฺสตี"ติอาทีนิ นิสฺสาย อุปฺปนฺนลทฺธิวเสน
ปฏิชานาติ. เสสปญฺหทฺวเยปิ เอเสว นโย. เตน ผสฺเสนาติอาทีสุ ปน ตถารูปํ
สุตฺตํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติ. ๓- เตเนว ๔- อตีตาทิปเญฺหสุ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
ปฏิกฺเขปปฏิญฺญา เวทิตพฺพา. เสสํ ยถาปาลิเมว นิยฺยาตีติ. สพฺเพ สงฺขาราติ-
อาทิวจนํ นยโต ทสฺสนํ สนฺธาย วุตฺตํ, น เอกกฺขเณ อารมฺมณโต, ตสฺมา
อสาธกนฺติ.
                   อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๕. รูปํเหตูติกถาวณฺณนา
     [๗๕๔-๗๕๖] อิทานิ รูปํ เหตูติกถา นาม โหติ. ตตฺถ เหตูติ
กุสลมูลาทิโน เหตุเหตุสฺสาปิ นามํ, ยสฺส กสฺสจิ ปจฺจยสฺสาปิ. อิมํ ปน วิภาคํ
อกตฺวา "จตฺตาโร มหาภูตา เหตู"ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย อวิเสเสเนว รูปํ เหตูติ
เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา
อิตรสฺส. อโลโภ เหตูติ กินฺเต รูปํ อโลภสงฺขาโต เหตูติ ปุจฺฉติ, อิตโร
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปุพฺพเสลิยาปรเสลิยานํ   ๒ ฉ.ม. อนิจฺจา
@๓ ฉ.ม. ปฏิกฺขิปเตว   ๔ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๗.
ปฏิกฺขิปติ. เสเสสุปิ เอเสว นโย. มหาภูตา อุปาทายรูปานํ อุปาทายเหตูติ
เอตฺถ ปจฺจยฏฺเฐน เหตุภาโว วุตฺโต, น มูลฏฺเฐน, ตสฺมา อสาธกนฺติ.
                      รูปํเหตูติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
     [๗๕๗-๗๕๙] รูปํสเหตุนฺติกถาวณฺณนาย ๑- อิมินาว นเยน อตฺโถ
เวทิตพฺโพติ.
                    รูปํสเหตุกนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------
                     ๗. รูปํกุสลากุสลนฺติกถาวณฺณนา
     [๗๖๐-๗๖๔] อิทานิ รูปํ กุสลากุสลนฺติกถา นาม โหติ. ตตฺถ
"กายกมฺมํ วจีกมฺมํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปี"ติ วจนํ นิสฺสาย กายวจีกมฺมสงฺขาตํ
กายวิญฺญตฺติวจีวิญฺญตฺติรูปํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปีติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ
มหิสาสกานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย รูปํ กุสลนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถ นํ "ยทิ เต รูปํ กุสลํ, เอวํวิเธนาเนน ภวิตพฺพนฺ"ติ
โจเทตุํ สารมฺมณนฺติอาทิมาห. ปรโต อกุสลปเญฺหปิ เอเสว นโย. เสสเมตฺถ
อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                    รูปํกุสลากุสลนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------
                       ๘. รูปํวิปาโกติกถาวณฺณนา
     [๗๖๕-๗๖๗] อิทานิ รูปํ วิปาโกติกถา นาม โหติ. ตตฺถ ยํ กมฺมสฺส
กตตฺตา อุปฺปนฺนา จิตฺตเจตสิกา วิย กมฺมสฺส กตตฺตา อุปฺปนฺนํ, ตํ รูปมฺปิ
วิปาโกติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อนฺธกานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สเหตุกกถายมฺปิ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๘๖-๒๘๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=286&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=6441&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=6441&modeTY=2&pagebreak=1#p286