อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๐๑.

๗. ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา [๘๑๗-๘๑๘] อิทานิ ฌานนฺตริกกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ สมเย "ปญฺจกนเย ปญฺจ ฌานานิ วิภตฺตานิ, เกวลํ ตโย สมาธี อุทฺทิฏฺฐา"ติ อวิตกฺก- วิจารมตฺตสฺส สมาธิโน โอกาสํ อชานนฺตานํ "ปฐมสฺส จ ทุติยสฺส จ ฌานสฺส อนฺตเร ฌานนฺตริกา นาม เอสา"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ สมิติยานญฺเจว เอกจฺจานญฺจ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถ นํ "ฌานมฺปิ เจตสิกา ธมฺมา, ผสฺสาทโยปิ, ตสฺมา ยทิ ฌานนฺตริกา นาม ภเวยฺย, ผสฺสนฺตริกาทีหิปิ ภวิตพฺพนฺ"ติ โจทนตฺถํ อตฺถิ ผสฺสนฺตริกาติอาทิมาห. ทุติยสฺส จ ฌานสฺสาติ "ยทิ ฌานนฺตริกา นาม ภเวยฺย, ทุติยตติยาทีนิปิ ฌานาเนว, เตสมฺปิ อนฺตริกาย ภวิตพฺพนฺ"ติ โจทนตฺถํ วุตฺตํ. โส เกวลํ ลทฺธิยา อภาเวน ปฏิกฺขิปติ เจว ปฏิชานาติ จ. ปฐมสฺส จาติ ปุฏฺโฐ ลทฺธิวเสน ปฏิชานาติ. [๘๑๙] สวิตกฺโก สวิจาโรติอาทิ "ติณฺณมฺปิ สมาธีนํ สมาธิภาเว สมาเน อวิตกฺโก วิจารมตฺโตว สมาธิ ฌานนฺตริโก, น อิตโรติ โก เอตฺถ วิเสสเหตู"ติ โจทนตฺถํ วุตฺตํ. [๘๒๐-๘๒๒] ทฺวินฺนํ ฌานานํ ปฏุปฺปนฺนานนฺติ ปฐมทุติยานิ สนฺธาย ปุจฺฉติ. อิตโร "เตสํ ปฏุปฺปนฺนานํเยว ^๑- อนฺตเร อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริโก นาม โหตี"ติ ลทฺธิยา ปฏิชานาติ. ปฐมํ ฌานํ นิรุทฺธนฺติ ปุฏฺโฐ ติณฺณํ เอกกฺขเณ ปวตฺติ น ยุตฺตาติ ปฏิชานาติ. อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ปฐมํ ฌานนฺติ จตุกฺกนยวเสน ปุจฺฉติ. สกวาที ตสฺมึ นเย ตสฺส อภาวา ปฏิกฺขิปติ. นนุ ตโย สมาธีติ เอตฺถ อยมธิปฺปาโย:- ยถา เตสุ ตีสุ สมาธีสุ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปจฺจุปฺปนฺนานํเยว

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๐๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=301&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=6777&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=6777&modeTY=2&pagebreak=1#p301