อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๓๑๒-๓๑๓.

หน้าที่ ๓๑๒.
ตตฺถ ปนุณฺโณ, ตานิ สกานิ กมฺมานิเยว นํ ตตฺถ หนนฺตีติ กมฺมสฺสกตํ ทีเปติ,
น นิรยปาลานํ อภาวํ. สกวาทินา ปน ตเมนํ ภิกฺขเวติ อาภตานิ สุตฺตปทานิ
นีตตฺถาเนวาติ.
                      นิรยปาลกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๔. ติรจฺฉานกถาวณฺณนา
     [๘๖๙-๘๗๑] อิทานิ ติรจฺฉานกถา นาม โหติ. ตตฺถ เทเวสุ เอราวณาทโย
เทวปุตฺตา หตฺถิวณฺณํ อสฺสวณฺณํ วิกุพฺพนฺติ, นตฺถิ ตตฺถ ติรจฺฉานคตา.
เยสํ ปน ติรจฺฉานวณฺณิโน เทวปุตฺเต ทิสฺวา "อตฺถิ เทเวสุ ติรจฺฉานคตา"ติ
ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส.
อถ นํ "ยทิ เทวโยนิยํ ติรจฺฉานคตา สิยุํ, ติรจฺฉานโยนิยมฺปิ เทวา สิยุนฺ"ติ
โจเทตุํ อตฺถิ ติรจฺฉานคเตสูติอาทิมาห. กีฏาติอาทิ เยสํ โส อภาวํ อิจฺฉติ, เต
ทสฺเสตุํ วุตฺตํ. เอราวโณติ ปเญฺห ตสฺส อตฺถิตาย ปฏิญฺญา สกวาทิสฺส, น
ติรจฺฉานคตสฺส. หตฺถิพนฺธาติอาทิ "ยทิ ตตฺถ หตฺถิอาทโย สิยุํ, หตฺถิพนฺธาทโยปิ
สิยุนฺ"ติ โจทนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ ยาวสิกาติ ยวสฺส ทายกา. การณิกาติ
หตฺถาจริยาทโย, เยหิ เต นานาวิธํ การณํ กเรยฺยุํ. ภตฺตการกาติ หตฺถิอาทีนํ
ภตฺตรนฺธกา. น เหวนฺติ ตถา อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปตีติ.
                      ติรจฺฉานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------
                         ๕. มคฺคกถาวณฺณนา
     [๘๗๒-๘๗๕] อิทานิ มคฺคกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ "ปุพฺเพว โข
ปนสฺส กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อาชีโว สุปริสุทฺโธ โหตี"ติ ๑- อิทญฺเจว สุตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม.อุ. ๑๔/๔๓๑/๓๗๑
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๓.
สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีวานญฺจ จิตฺตวิปฺปยุตฺตตํ นิสฺสาย "นิปฺปริยาเยน ปญฺจงฺคิโกว
มคฺโค"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ มหิสาสกานํ, เต สนฺธาย ปญฺจงฺคิโกติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญา อิตรสฺส. สมฺมาวาจา มคฺคงฺคํ, สา จ น มคฺโคติอาทิ ปรสมยวเสน
วุตฺตํ. ปรสมยสฺมิญฺหิ สมฺมาวาจาทโย มคฺคงฺคนฺติ อาคตา. รูปตฺตา ปน มคฺโค
น โหตีติ วณฺณิตา. สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺคงฺคนฺติอาทิ มคฺคงฺคสฺส อมคฺคตา นาม
นตฺถีติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. ปุพฺเพว โข ปนสฺสาติ สุตฺเต ปริสุทฺธสีลสฺส มคฺคภาวนา
นาม โหติ, น อิตรสฺสาติ  อาคมนียปฏิปทาย วิสุทฺธิภาวทสฺสนตฺถํ "กายกมฺมํ
วจีกมฺมํ อาชีโว สุปริสุทฺโธ โหตี"ติ วุตฺตํ, น อิเมหิ วินา ปญฺจงฺคิกภาว-
ทสฺสนตฺถํ. เตเนวาห "เอวมสฺสายํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉตี"ติ. สกวาทินา อาภตสุตฺตํ นีตตฺถเมวาติ.
                       มคฺคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------
                         ๖. ญาณกถาวณฺณนา
     [๘๗๖-๘๗๗] อิทานิ ญาณกถา นาม โหติ. ตตฺถ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน
ทฺวาทสาการญาณํ สนฺธาย "ทฺวาทสวตฺถุกํ ญาณํ โลกุตฺตรนฺ"ติ เยสํ ลทฺธิ
เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยาปรเสลิยานํ, ๑- เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา
อิตรสฺส. อถ นํ "สเจ ตํ ทฺวาทสวตฺถุกํ, ทฺวาทสหิ มคฺคญาเณหิ ภวิตพฺพนฺ"ติ
โจเทตุํ ทฺวาทสาติอาทิมาห. อิตโร มคฺคสฺส เอกตฺตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, เอเกกสฺมึ
สจฺเจ สจฺจญาณกิจฺจญาณกตญาณานํ วเสน ญาณนานตฺตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ. ๒-
ทฺวาทส โสตาปตฺติมคฺคาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. นนุ วุตฺตํ ภควตาติ สุตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปุพฺพเสลิยานํ  ๒ ฉ.ม. ปฏิชานาติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๑๒-๓๑๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=312&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=7023&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=7023&modeTY=2&pagebreak=1#p312