อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๓๓๖-๓๓๗.

หน้าที่ ๓๓๖.
สงฺขารา"ติอาทีสุ อาคตา สงฺขารกฺขนฺธโต อวเสสา สงฺขตธมฺมา. ปฏิโลมวาเรปิ
เอเสว นโยติ.
                        ปทโสธนวาโร นิฏฺฐิโต.
     [๒๘] ปทโสธนมูลจกฺกวาเร ขนฺธา เวทนากฺขนฺโธติ เย เกจิ ขนฺธา,
สพฺเพ เต เวทนากฺขนฺโธติ ปุจฺฉติ. ๑- ตสฺสา เวทนากฺขนฺโธ ขนฺโธ เจว
เวทนากฺขนฺโธ จ, อวเสสา ปน ขนฺธา ขนฺธา น เวทนากฺขนฺโธติ วิสฺสชฺชนํ. ๑-
เสสปุจฺฉาสุปิ เอเสว นโย. ปฏิโลเม น ขนฺธา น เวทนากฺขนฺโธติ เอตฺถ เย
ปญฺญตฺตินิพฺพานสงฺขาตา ธมฺมา น ขนฺธา โหนฺติ, เต ยสฺมา เวทนากฺขนฺโธปิ
น โหนฺติ, ตสฺมา อามนฺตาติ อาห. เสสวิสฺสชฺชเนสุปิ เอเสว นโยติ.
                     ปทโสธนมูลจกฺกวาโร นิฏฺฐิโต.
     [๓๘] สุทฺธขนฺธวาเร รูปํ ขนฺโธติ ยงฺกิญฺจิ รูปนฺติ วุตฺตํ, สพฺพนฺตํ
ขนฺโธติ ปุจฺฉติ. ตตฺถ ยสฺมา ปิยรูปสาตรูปสงฺขาตํ วา รูปํ โหตุ ภูตุปาทารูปํ
วา, สพฺพํ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ สงฺคหํ คจฺฉเตว, ตสฺมา อามนฺตาติ ปฏิชานาติ.
ทุติยปเท "ขนฺธา รูปนฺ"ติ ปุจฺฉิตพฺเพ ยสฺมา รูปนฺติ วจเนน รูปกฺขนฺโธว
อธิปฺเปโต, ตสฺมา วจนํ อนาทิยิตฺวา อตฺถวเสน ปุจฺฉนฺโต ขนฺธา รูปกฺขนฺโธติ
อาห. อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ปรโต อายตนยมกาทีนํ
นิทฺเทสวาเรปิ เอเสว นโย. สญฺญา ขนฺโธติ เอตฺถาปิ ทิฏฺฐิสญฺญา วา โหตุ
สญฺญาเอว วา, สพฺพายปิ ขนฺธภาวโต อามนฺตาติ วุตฺตํ. สงฺขารา ขนฺโธติ
ปเทปิ เอเสว นโย. ขนฺธวินิมุตฺตโก หิ สงฺขาโร นาม นตฺถิ.
     [๓๙] ปฏิโลเม น รูปํ น ขนฺโธติ ยํ ธมฺมชาตํ รูปํ น โหติ, ตํ
ขนฺโธปิ น โหตีติ ปุจฺฉติ. วิสฺสชฺชเน ปนสฺส รูปํ ฐเปตฺวา อวเสสา ขนฺธา
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๓๗.
น รูปํ ขนฺธาติ รูปโต อญฺเญ เวทนาทโย ขนฺธา รูปเมว น โหนฺติ, ขนฺธา
ปน โหนฺตีติ อตฺโถ. รูปญฺจ ขนฺเธ จ ฐเปตฺวา อวเสสาติ ปญฺจกฺขนฺธวินิมุตฺตํ
นิพฺพานญฺเจว ปญฺญตฺติ จ. อิโต ปเรสุปิ อวเสสาติ ปเทสุ เอเสว นโยติ.
                        สุทฺธขนฺธวาโร นิฏฺฐิโต.
     [๔๐-๔๔] สุทฺธขนฺธมูลจกฺกวาเร รูปํ ขนฺโธติอาทีนํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
อตฺโถ เวทิตพฺโพติ.
                     สุทฺธขนฺธมูลจกฺกวาโร นิฏฺฐิโต.
                    ปณฺณตฺตินิทฺเทสวารวณฺณนา สมตฺตา.
                          ------------
                         ๒. ปวตฺติวารวณฺณนา
     [๕๐-๒๐๕] อิทานิ ยสฺส รูปกฺขนฺโธติอาทินา นเยน ปวตฺติวาโร
อารทฺโธ. กสฺมา ปเนตฺถ อุทฺเทสวาโร น วุตฺโตติ? เหฏฺฐา ทสฺสิตนยตฺตา.
ปณฺณตฺติวารสฺมิญฺหิ อุทฺเทสวาเร นโย ทสฺสิโต, เตน ปน นเยน สกฺกา โส
อิธ อวุตฺโตปิ ชานิตุนฺติ ตํ อวตฺวา นิทฺเทสวาโรว อารทฺโธ. อิมสฺมึ ปน
ปวตฺติวารสงฺขาเต มหาวาเร อุปฺปาทวาโร นิโรธวาโร อุปฺปาทนิโรธวาโรติ ตโย
อนฺตรวารา โหนฺติ. เตสุ ปฐโม ธมฺมานํ อุปฺปาทลกฺขณสฺส ทีปิตตฺตา อุปฺปาทวาโรติ
วุจฺจติ, ทุติโย เตสญฺเญว นิโรธลกฺขณสฺส ทีปิตตฺตา นิโรธวาโรติ วุจฺจติ, ตติโย
อุภินฺนมฺปิ ลกฺขณานํ ทีปิตตฺตา อุปฺปาทนิโรธวาโรติ วุจฺจติ. อุปฺปาทวาเรน
เจตฺถ ธมฺมานํ อุปฺปชฺชนากาโรว ทีปิโต, นิโรธวาเรน "อุปฺปนฺนํ นาม นิจฺจํ
นตฺถี"ติ เตสญฺเญว อนิจฺจตา ทีปิตา, อุปฺปาทนิโรธวาเรน ตทุภยํ.
     ตตฺถ อุปฺปาทวาเร ตาว ติณฺณํ อทฺธานํ วเสน ฉ กาลเภทา โหนฺติ:-
ปจฺจุปฺปนฺโน อตีโต อนาคโต ปจฺจุปฺปนฺเนนาตีโต ปจฺจุปฺปนฺเนนานาคโต


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๓๖-๓๓๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=336&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=7557&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=7557&modeTY=2&pagebreak=1#p336