อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๖๖.

ปจฺจุปฺปนฺนภาวสฺส อตฺถิตาย "ถามคตานุสยํ ปชหตี"ติ วุตฺตํ. ธมฺมสงฺคเห ปน โมหสฺส ปทภาชเน "อวิชฺชานุสโย อวิชฺชาปริยุฏฺฐานํ อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ, อยํ ตสฺมึ สมเย โมโห โหตี"ติ ^๑- อกุสลจิตฺเตน สทฺธึ อวิชฺชานุสยสฺส อุปฺปนฺนภาโว วุตฺโต. อิมสฺมึเยว อนุสยยมเก สตฺตนฺนํ มหาวารานํ อญฺญตรสฺมึ อุปฺปชฺชนวาเร "ยสฺส กามราคานุสโย อุปฺปชฺชติ ตสฺส ปฏิฆานุสโย อุปฺปชฺชตี"ติ- อาทิ วุตฺตํ. ตสฺมา "อนุเสนฺตีติ อนุรูปการณํ ลภิตฺวา อุปฺปชฺชนฺตี"ติ ยํ วุตฺตํ, ตํ อิมินา ตนฺติปฺปมาเณน สุวุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. ยมฺปิ "จิตฺตสมฺปยุตฺโต สารมฺมโณ"ติอาทิ วุตฺตํ, ตมฺปิ สุวุตฺตเมว. อนุสโย หิ นาเมส ปรินิปฺผนฺโน จิตฺตสมฺปยุตฺโต อกุสลธมฺโมติ นิฏฺฐเมตฺถ คนฺตพฺพํ. กามราคานุสโยติอาทีสุ กามราโค จ โส อปฺปหีนฏฺเฐน อนุสโย จาติ กามราคานุสโย. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. ปริจฺเฉทปริจฺฉินฺนุทฺเทสวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ อุปฺปตฺติฏฺฐานวารวณฺณนา [๒] อิทานิ เนสํ อุปฺปตฺติฏฺฐานํ ปกาเสตุํ กตฺถ กามราคานุสโย อนุเสตีติอาทิมาห. ตตฺถ กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสูติ กามาวจรภูมิยํ สุขาย จ อุเปกฺขาย จาติ ทฺวีสุ เวทนาสุ. เอตฺถ กามราคานุสโย อนุเสตีติ อิมาสุ ทฺวีสุ เวทนาสุ อุปฺปชฺชติ. โส ปเนส อกุสลสุขุเปกฺขาเวทนาสุ ^๒- สหชาตวเสน จ อารมฺมณวเสน จาติ ทฺวีหากาเรหิ อนุเสติ. อกุสลาย สุขเวทนาย เจว อุเปกฺขาเวทนาย จ สหชาโตปิ หุตฺวา อุปฺปชฺชติ, ตา เวทนา อารมฺมณํ กตฺวาปิ อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. อวเสสา ปน กามาวจรกุสลวิปากกิริยาเวทนา อารมฺมณเมว กตฺวา อุปฺปชฺชติ. กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ อนุสยมาโน เจส @เชิงอรรถ: ^๑ อภิ. ๓๔/๓๙๐/๑๐๙ ^๒ ฉ.ม. อกุสลเวทนาสุ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๖๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=366&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=8247&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=8247&modeTY=2&pagebreak=1#p366