อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๗.

นาม นตฺถิ, ตสฺมา โส น คหิโต. สมยวิมุตฺโตติ ปน ติณฺณํ โสตาปนฺน- สกทาคามิอนาคามีนํเยเวตํ นามนฺติ เวทิตพฺพํ. [๒] อสมยวิมุตฺโตติ นิทฺเทเส ปน ^๑- ปุริมสทิสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. อสมยวิมุตฺโตติ ปเนตฺถ สุกฺขวิปสฺสกขีณาสวสฺเสตํ นามํ. สุกฺขวิปสฺสกา ปน โสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิโน อฏฺฐสมาปตฺติลาภิโน จ ขีณาสวา ปุถุชฺชนา จ อิมสฺมึ ทุเก น ลพฺภนฺติ, ทุกมุตฺตกปุคฺคลา นาม โหนฺติ, ตสฺมา สตฺถา อตฺตโน พุทฺธสุพุทฺธตาย เหฏฺฐา คหิเต จ อคฺคหิเต จ สงฺกฑฺฒิตฺวา สทฺธึ ปิฏฺฐิวฏฺฏเกหิ ตนฺตึ อาโรเปนฺโต สพฺเพปิ อริยปุคฺคลาติอาทิมาห. ตตฺถ อริเย วิโมกฺเขติ กิเลเสหิ อารกตฺตา อริเยติ สงฺขฺยํ ^๒- คเต โลกุตฺตรวิโมกฺเข. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- พาหิรานญฺหิ อฏฺฐนฺนํ สมาปตฺตีนํ สมาปชฺชนฺตสฺส สมโยปิ อตฺถิ อสมโยปิ อตฺถิ. มคฺควิโมกฺเขน วิมุจฺจนสฺส สมโย วา อสมโย วา นตฺถิ. ยสฺส สทฺธา พลวตี, วิปสฺสนา จ อารทฺธา, ตสฺส คจฺฉนฺตสฺส ติฏฺฐนฺตสฺส นิสีทนฺตสฺส นิปชฺชนฺตสฺส ขาทนฺตสฺส ภุญฺชนฺตสฺส มคฺคผลปฏิเวโธ นาม น โหตีติ นตฺถิ. อิติ มคฺควิโมกฺเขน วิมุจฺจนสฺส สมโย วา อสมโย วา นตฺถีติ เหฏฺฐา คหิเต จ อคฺคหิเต จ สงฺกฑฺฒิตฺวา อิมํ ปิฏฺฐิวฏฺฏกํ ตนฺตึ อาโรเปสิ ธมฺมราชา. สมาปตฺติลาภี ปุถุชฺชโน อิมายปิ ตนฺติยา อคฺคหิโตว. ตํ ภชาปิยมาโน ปน สมาปตฺติวิกฺขมฺภิตานํ กิเลสานํ วเสน สมยวิมุตฺตภาวํ ภเชยฺย. [๓] กุปฺปธมฺมาทินิทฺเทเสสุ ^๓- ยสฺส อธิคโต สมาปตฺติธมฺโม กุปฺปติ นสฺสตีติ ^๔- โส กุปฺปธมฺโม. รูปสหคตานนฺติ รูปนิมิตฺตสงฺขาเตน รูเปน สหคตานํ, เตน สทฺธึ ปวตฺตานํ น วินา รูปารมฺมณานํ จตุนฺนํ รูปาวจรชฺ- ฌานานนฺติ อตฺโถ. อรูปสหคตานนฺติ รูปโต อญฺญํ น รูปนฺติ อรูปํ, อรูเปน สหคตานํ, เตน สทฺธึ ปวตฺตานํ น วินา อรูปารมฺมณานํ จตุนฺนํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อสมยวิมุตฺตนิทฺเทเส ^๒ ฉ.ม. สงฺขํ @^๓ ฉ.ม. กุปฺปธมฺมากุปฺปธมฺมนิทฺเทเส ^๔ ฉ.ม. นสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=37&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=774&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=774&modeTY=2&pagebreak=1#p37