อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๕๓-๕๔.

หน้าที่ ๕๓.
ปฏฺฐเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อยํ โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ สทฺธานุสารี นาม,
ปรโต ฉสุ ฐาเนสุ กายสกฺขีเยว นาม, อรหตฺเต ปตฺเต อุภโตภาควิมุตฺโตเยว
นาม. อิธ เอกเมว นามํ อปุพฺพํ, เตน สทฺธึ ปุริมานิ ปญฺจ ฉ โหนฺติ.
อปโร สทฺธเมว ธุรํ กตฺวา วิปสฺสนาวเสน อภินิวิฏฺโฐ สุทฺธสงฺขาเร วา
รูปาวจรชฺฌาเนสุ วา อญฺญตรํ สมฺมสิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อยมฺปิ
โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ สทฺธานุสารี นาม, ปรโต ฉสุ ฐาเนสุ สทฺธาวิมุตฺโต นาม,
อรหตฺเต ปตฺเต ปญฺญาวิมุตฺโต นาม. อิธาปิ เอกเมว นามํ อปุพฺพํ, เตน
สทฺธึ ปุริมานิ ฉ สตฺต โหนฺติ. อิเม สตฺต ปุคฺคลา โลเก อคฺคทกฺขิเณยฺยา
นาม โหนฺติ. ๑-
     [๓๑] สตฺตกฺขตฺตุปรมนิทฺเทเส สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเร. สตฺตกฺขตฺตุปรมา
ภวูปปตฺติ อตฺตภาวคฺคหณํ อสฺส, ตโต ปรํ อฏฺฐมํ ภวํ นาทิยตีติ สตฺตกฺขตฺตุปรโม.
โสตาปนฺโน โหตีติ เอตฺถ โสโตติ อริยมคฺโค. เตน สมนฺนาคโต โสตาปนฺโน
นาม. ยถาห:-
         "โสโต โสโตติ หิทํ สาริปุตฺต วุจฺจติ, กตโม นุ โข
       สาริปุตฺต โสโตติ. อยเมว หิ ภนฺเต อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค
       โสโต. เสยฺยถีทํ, สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธีติ. โสตาปนฺโน
       โสตาปนฺโนติ หิทํ สาริปุตฺต วุจฺจติ, กตโม นุ โข สาริปุตฺต
       โสตาปนฺโนติ. โย หิ ภนฺเต อิมินา อริเยน อฏฺฐงฺคิเกน
       มคฺเคน สมนฺนาคโต, อยํ วุจฺจติ โสตาปนฺโน, สฺวายํ อายสฺมา
       เอวํนาโม เอวํโคตฺโต อิติ วา"ติ. ๒-
     เอวํ มคฺคกฺขเณปิ โสตาปนฺโน นาม โหติ. อิธ ปน มคฺเคน ผลสฺส
นามํ ทินฺนนฺติ ผลกฺขเณ โสตาปนฺโน อธิปฺเปโต.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. นามาติ   ๒ สํ.ม. ๑๙/๑๐๐๑/๓๐๐
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๔.
     อวินิปาตธมฺโมติ วินิปาตสงฺขาตํ อปายํ อุปปตฺติวเสน อคมนภาโว. ๑-
นิยโตติ มคฺคนิยาเมน นิยโต. สมฺโพธิปรายโนติ พุชฺฌนกภาวปรายโน. โส
หิ ปฏิลทฺธมคฺเคน พุชฺฌตีติ  สมฺโพธิปรายโน, อุปริ ตีหิ มคฺเคหิ อวสฺสํ
พุชฺฌิสฺสตีติ วา สมฺโพธิปรายโน. เทเว จ มนุสฺเส จาติ เทวโลกญฺจ
มนุสฺสโลกญฺจ. สนฺธาวิตฺวา สํสริตฺวาติ  ปฏิสนฺธิวเสน อปราปรํ คนฺตฺวา.
ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรตีติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริยนฺตํ ปริวฏุมํ กโรติ. อยํ วุจฺจตีติ อยํ
เอวรูโป ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรโม นาม วุจฺจติ. อยมฺปน กาเลน เทวโลกสฺส,
กาเลน มนุสฺสโลกสฺส วเสน มิสฺสกภเวน กถิโตติ เวทิตพฺโพ.
     [๓๒] โกลํโกลนิทฺเทเส กุลโต กุลํ คจฺฉตีติ โกลํโกโล. โสตาปตฺติ-
ผลสจฺฉิกิริยโต หิ ปฏฺฐาย นีเจ กุเล อุปปตฺติ นาม นตฺถิ, มหาโภคกุเลสุเยว
นิพฺพตฺตตีติ อตฺโถ. เทฺว วา ตีณิ วา กุลานีติ เทวมนุสฺสวเสน เทฺว วา
ตโย วา ภเว. อิติ อยมฺปิ มิสฺสกภเวเนว กถิโต, เทสนามตฺตเมว เจตํ "เทฺว
วา ตีณิ วา"ติ. ยาว ฉฏฺฐภวา สํสรนฺโต ปน โกลํโกโลว โหติ, ๒- วฏฺฏทุกฺขสฺส
ปริยนฺตํ ปริวฏุมํ กโรติ. ๒-
     [๓๓] เอกพีชินิทฺเทเส ขนฺธพีชํ นาม กถิตํ. ยสฺส หิ โสตาปนฺนสฺส
เอกํเยว ขนฺธพีชํ อตฺถิ, เอกํ อตฺตภาวคฺคหณํ, โส เอกพีชี นาม. มานุสกํ
ภวนฺติ อิทํ ปเนตฺถ เทสนามตฺตเมว, เทวภวํ นิพฺพตฺเตตีติปิ  ปน วตฺตุํ
วฏฺฏติเยว. ภควตา คหิตนามวเสเนว เจตานิ เอเตสํ นามานิ. เอตฺตกญฺหิ ๓-
ฐานํ คโต สตฺตกฺขตฺตุปรโม นาม โหติ, เอตฺตกํ โกลํโกโล, เอตฺตกํ เอกพีชีติ
ภควตา เอเตสํ นามํ คหิตํ. นิยมโต ปน อยํ สตฺตกฺขตฺตุปรโม, อยํ โกลํโกโล,
อยํ เอกพีชีติ นตฺถิ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อนาคมนสภาโว, สี. อนาคมนภาโว
@๒-๒ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ  ๓ ฉ.ม. หิ-สทฺโท น ทิสฺสติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๕๓-๕๔.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=53&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=1143&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=1143&modeTY=2&pagebreak=1#p53