อรรถกถาเล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๐๘.

วิย ปาริจฺฉตฺตโก, วิกสิตมิว กมลวนํ, นานารตนวิจิตฺตํ วิย สุวณฺณโตรณํ, ตารามริจิวิกสิตมิว ^๑- คคณตลํ, อิโต จิโต จ วิธาวมานา วิปฺผนฺทมานา ฉพฺพณฺณรํสิโย มุญฺจนฺโต ^๒- อติวิย โสภติ. ภควโต จ อิมินา นาม กมฺเมน อิทํ ลกฺขณํ นิพฺพตฺตนฺติ กถิตํ นตฺถิ, ยาคุอุฬุงฺกมตฺตมฺปิ ปน กฏจฺฉุภตฺตมตฺตํ วา ปุพฺเพ ทินฺนปจฺจยา เอวํ อุปฺปชฺชตีติ ภควตา วุตฺตํ. กึนุ โข สตฺถา กมฺมํ อกาสิ, เยนสฺส อิมานิ ลกฺขณานิ นิพฺพตฺตนฺตี"ติ. อถายสฺมา อานนฺโท อนฺโตคาเม จรนฺโต อิมํ กถาสลฺลาปํ สุตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ วิหารํ อาคนฺตฺวา สตฺถุ วตฺตํ กตฺวา วนฺทิตฺวา ฐิโต "มยา ภนฺเต อนฺโตคาเม เอกา กถา สุตา"ติ อาห. ตโต ภควตา "กินฺเต อานนฺท สุตนฺ"ติ วุตฺเต สพฺพํ อาโรเจสิ. สตฺถา เถรสฺส วจนํ สุตฺวา ปริวาเรตฺรา นิสินฺเน ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา "ทฺวตฺตึสิมานิ ภิกฺขเว มหาปุริสสฺส มหาปุริสลกฺขณานี"ติ ปฏิปาฏิยา ลกฺขณานิ ทสฺเสตฺวา เยน กมฺเมน ยํ นิพฺพตฺตํ, ตสฺส ทสฺสนตฺถํ เอวมาห. สุปติฏฺฐิตปาทตาลกฺขณวณฺณนา (๑) [๒๐๑] ปุริมํ ชาตินฺติอาทีสุ ปุพฺเพ นิวุฏฺฐกฺขนฺธา ชาตวเสน "ชาตี"ติ วุตฺตา. ตถา ภวนวเสน "ภโว"ติ, นิวุฏฺฐวเสน อาลยฏฺเฐน วา "นิเกโต"ติ. ติณฺณํปิ ปทานํ ปุพฺเพ นิวุฏฺฐกฺขนฺธสนฺตาเน "ฐิโต"ติ อตฺโถ. อิทานิ ยสฺมา ตํ ขนฺธสนฺตานํ เทวโลกาทีสุ ปวตฺตติ. ^๓- ลกฺขณนิพฺพตฺตนสมตฺถํ ปน กุสลกมฺมํ ตตฺถ น สุกรํ, มนุสฺสภูตสฺเสว ตํ สุกรํ. ตสฺมา ยถาภูเตน ยํ กมฺมํ กตํ, ตํ ทสฺเสนฺโต ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโนติอาทิมาห. อการณํ วา เอตํ. หตฺถิอสฺสโคมหิสวานราทิภูโตปิ ^๔- หิ มหาปุริโส ปารมิโย ปูเรติเยว. ยสฺมา ปน เอวรูเป อตฺตภาเว ฐิเตน กตกมฺมํ น สกฺกา สุเขน ทีเปตุํ. ตสฺมา "ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน"ติ อาห. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ตารามริจิวิโรจมิว ^๒ สี. วิสฺสชฺเชนฺโต ^๓ ฉ.ม. วตฺตติ @^๔ ฉ.ม. หตฺถิอสฺสมิคมหิสวานราทิภูโตปิ, อิ. หตฺถิอสฺสมิคมหิสวานราทิภูโตปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๐๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=108&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=2703&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=2703&modeTY=2&pagebreak=1#p108