อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๔๒๐.

วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา ตตฺเถว ปรินิพฺพายิ. ตสฺส ธาตุโย คเหตฺวา เจติยํ อกํสุ, อชฺชาปิ ติสฺสตฺเถรสฺส เจติยนฺติ ปญฺญายิตฺถ. ^๑- อิทํ ปพฺพํ อสติปพฺพํ นาม. [๒๑๙] อิมสฺมึ ฐตฺวา วิตกฺเก นิคฺคณฺหิตุํ อสกฺโกนฺโต อิธ ฐตฺวา นิคฺคณฺหิสฺสตีติ วิตกฺกมูลเภทปพฺพํ ทสฺเสนฺโต ปุน ตสฺส เจ ภิกฺขเวติอาทิมาห. ตตฺถ วิตกฺกสงฺขารสณฺฐานํ มมสิกาตพฺพนฺติ สงฺขโรตีติ สงฺขาโร, ปจฺจโย, การณํ มูลนฺติ อตฺโถ. สนฺติฏฺฐติ เอตฺถาติ สณฺฐานํ, วิตกฺกสงฺขารสฺส สณฺฐานํ วิตกฺกสงฺขารสณฺฐานํ, ตํ มนสิกาตพฺพนฺติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ, อยํ วิตกฺโก กึเหตุ กึปจฺจโย ^๒- กึการณา อุปฺปนฺโนติ วิตกฺกานํ มูลญฺจ มูลามูลญฺจ ^๓- มนสิกาตพฺพนฺติ. กึ นุโข อหํ สีฆํ คจฺฉามีติ เกน นุโข การเณน อหํ สีฆํ คจฺฉามิ. ยนฺนูนาหํ สนิกํ คจฺเฉยฺยนฺติ กึ เม อิมินา สีฆคมเนน, สนิกํ ^๔- คจฺฉิสฺสามีติ จินฺเตติ. ^๕- โส สนิกํ คจฺเฉยฺยาติ โส เอวํ จินฺเตตฺวา สนิกํ คจฺเฉยฺย. เอส นโย สพฺพตฺถ. ตตฺถ ตสฺส ปุริสสฺส สีฆคมนกาโล วิย อิมสฺส ภิกฺขุโน วิตกฺกสมารุฬฺหกาโล, ตตฺถ สนิกคมนกาโล วิย อิมสฺส วิตกฺกจารปริจฺเฉทกาโล, ^๖- ตสฺส วิตกฺกกาโล ^๗- วิย อิมสฺส วิตกฺกจาเร ปจฺฉินฺเน มูลกมฺมฏฺฐานํ วิตกฺกาหรณกาโล, ^๘- ตสฺส นิสินฺนกาโล วิย อิมสฺส วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตปฺปตฺตกาโล, ตสฺส นิปนฺนกาโล วิย อิมสฺส นิพฺพานารมฺมณาย ผลสมาปตฺติยา ทิวสํ วีติวตฺตนกาโล. ตตฺถ อิเม วิตกฺกา กึเหตุกา กึปจฺจยาติ วิตกฺกานํ มูลมูลํ คจฺฉนฺตสฺส วิตกฺกจาโร สิถิโล โหติ. ตสฺมึ สิถิลีภูเต มตฺถกํ คจฺฉนฺเต วิตกฺกา สพฺพโส นิรุชฺฌนฺติ. อยมตฺโถ ทุทฺทุภชาตเกน ^๙- ทีเปตพฺโพ:- สสกสฺส กิร เวลุวรุกฺขมูเล ^๑๐- นิทฺทายนฺตสฺส เวลุวปกฺกํ วณฺฏโต ฉิชฺชิตฺวา กณฺณมูเล ปติตํ. ^๑๑- โส ตสฺส สทฺเทน "ปฐวี ภิชฺชตี"ติ สญฺญาย อุฏฺฐหิตฺวา เวเคน ปลายิ. ตํ ทิสฺวา ปุรโต อญฺเญปิ จตุปฺปาทา ปลายึสุ. ตทา โพธิสตฺโต สีโห โหติ, โส จินฺเตสิ "อยํ ปฐวี นาม กปฺปวินาเส @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ติสฺสตฺเถรเจติยนฺติ ปญฺญายติ ^๒ ฉ.ม. กึปจฺจยา ^๓ ฉ.ม. มูลมูลญฺจ @^๔ ฉ.ม. สณิกํ, เอวมุปริปิ ^๕ ฉ.ม. จินฺเตสิ ^๖ ฉ.ม. วิตกฺกจารปจฺเฉทกาโล @^๗ ฉ.ม. ฐิตกาโล ^๘ ฉ.ม. จิตฺโตตรณกาโล ^๙ สี. ททฺทภชาตเกน @^๑๐ ฉ.ม. เพลุว....เอวมุปริปิ ^๑๑ สี. ปติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๔๒๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=420&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=10675&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=10675&modeTY=2&pagebreak=1#p420