อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๙๕.

ปน ยมฺหิ กาเลติ วณฺเณนฺติ. เย อาสวา ทสฺสนา ปหาตพฺพาติ เย อาสวา ทสฺสเนน ปหาตพฺพา, เต ทสฺสเนเนว ปหีนา โหนฺติ, น อปฺปหีเนสุเยว ปหีนสญฺี โหติ. เอวํ สพฺพตฺถ วิตฺถาโร. สพฺพาสวสํวรสํวุโตติ สพฺเพหิ อาสวปิธาเนหิ ปิหิโต, สพฺเพสํ วา อาสวานํ ปิธาเนหิ ปิหิโต. อจฺเฉชฺชิ ตณฺหนฺติ สพฺพมฺปิ ตณฺหํ ฉินฺทิ วา สมุจฺฉินฺทิ วา. วิวตฺตยิ สํโยฺนนฺติ ทสวิธมฺปิ สํโยชนํ ปริวตฺตยิ นิมฺมลมกาสิ. สมฺมาติ เหตุนา การเณน. มานาภิสมยาติ มานสฺส ทสฺสนาภิสมยา ปหานาภิสมยา จ. อรหตฺตมคฺโค หิ กิจฺจวเสน มานํ ปสฺสติ, อยมสฺส ทสฺสนาภิสมโย. เตน ทิฏฺโ ปน โส ตาวเทว ปหียติ ทาวิเสน ทฏฺสตฺตานํ ^๑- ชีวิตํ วิย. อยมสฺส ปหานาภิสมโย. อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสาติ เอวํ อรหตฺตมคฺเคน มานสฺส ทิฏฺตฺตา ปหีนตฺตา จ เย อิเม "กายพนฺธนสฺส อนฺโต ชีรติ, ^๒- หริตนฺตํ วา"ติ ^๓- เอวํ วุตฺตอนฺติมมริยาทนฺโต จ, "อนฺตมิทํ ภิกฺขเว ชีวิกานนฺ"ติ ^๔- เอวํ วุตฺตลามกนฺโต จ, "สกฺกาโย เอโก อนฺโต"ติ ^๕- เอวํ วุตฺตโกฏฺาสนฺโต จ, "เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺส สพฺพปจฺจยสงฺขยา"ติ ^๖- เอวํ วุตฺตโกฏนฺโต จาติ เอวํ จตฺตาโร อนฺตา, เตสุ สพฺพสฺเสว วฏฺฏทุกฺขสฺส อทุํ จตุตฺถโกฏิสงฺขาตํ อนฺตมกาสิ, ปริจฺเฉทํ ปริวฏุมํ อกาสิ. อนฺติมสมุสฺสยมตฺตาวเสสํ ทุกฺขมกาสีติ วุตฺตํ โหติ. อตฺตมนา เต ภิกฺขูติ สกมนา ตุฏฺมนา, ปีติโสมนสฺเสหิ วา สมฺปยุตฺตมนา หุตฺวา. ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ อิทํ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยาปริโยสานํ ภควโต ภาสิตํ สุกถิตํ สุลปิตํ, เอวเมตํ ภควา เอวเมตํ สุคตาติ มตฺถเกน สมฺปฏิจฺฉนฺนา อพฺภนุโมทึสูติ. เสสเมตฺถ ยนฺน วุตฺตํ, ตํ ปุพฺเพ วุตฺตตฺตา จ สุวิญฺเยฺยตฺตา จ น วุตฺตํ. ตสฺมา สพฺพํ วุตฺตานุสาเรน อนุปทโส ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย สพฺพาสวสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. ทิฏฺวิเสน ทิฏฺสตฺตานํ ^๒ วินย. จูฬ. ๗/๒๗๘/๔๓ ขุทฺทกวตฺถูนิ @^๓ ม มู. ๑๒/๓๐๔/๒๖๖ ^๔ ขุ. อิติ. ๒๕/๙๑/๓๐๙ ชีวกสุตฺต สํ. ขนฺธ. ๑๗/๘๐/๗๕ @ปิณฺโฑลฺยสุตฺต ^๕ องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๓๒(๖๑)/๔๔๘ (สยา) @^๖ สํ. นิทาน. ๑๖/๕๑/๘๒ ปริวีมํสนสุตฺต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๙๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=95&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=2393&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=2393&pagebreak=1#p95